به گزارش خبرنگار مهر فردا مصادف است با چهلمین روز درگذشت استاد فرامرز پایور؛ هنرمندی که به حق نقش سترگی در جریان موسیقی کشوردر نیم قرن گذشته داشته است؛ یادداشت ذیل رابه مناسبت چهلمین روز درگذشت این هنرمند برجسته می خوانیم:

از آن روز که در یک برنامه ی رادیویی از استاد ابوالحسن صبا پرسیده شد : "بهترین شاگرد شما کیست؟" و صبا با تبسمی  پاسخ داد: "آینده گاه در این مورد قضاوت می کند"، تمام نگاهها، بی هیچ شک و شبهه ای به سوی فرامرز پایور معطوف بود چرا که تنها کسی که توانست شاگرد برحق صبا معرفی کند و راه او را ادامه بدهد و در عین حال به آن تکامل بخشد، پایور بود.

او از صبا علاوه بر نت و تکنیک، ر دیف ایرانی را نیز آموخت و برای نخستین بار ردیف صبا را برای سنتور تنظیم و نت نگاری کرد. خاصیت پایور این بود که با استفاده از اصالت موسیقی ایران، در سنتها غرق نشد و همواره نگاهی رو به جلو داشت. او یک موسیقی دان خلاق بود و پا به پای تکنوازی های بی بدیل که همواره الگوی نوازندگان پس از خودش بود، در ارکستراسیون و گروه نوازی نیز قدمهای بزرگی را برای موسیقی برداشت. البته در این راه همراهانی همچون استاد حسین دهلوی داشت که آثار مانگاری را از همکاری این دو استاد بر جای مانده. ناگفته نماند کتاب دستور سنتور وی بیش از پنج دهه برترین کتاب آموزشی برای هنرجویان است.

همواره در اخلاق پایور نظمی خاص نهفته بود و بی شک این نظم در کار موسیقی او نیز تاثیر داشت. از این جهت بود که پایور در سرپرستی گروه ایرانی مانند رهبر ارکسترهای غربی عمل می کرد و این چیزی بود که پیش از پایور دیده نشده بود. تقریبا تمامی نزدیکان و شاگردان و همکاران پایور نظم را بارز ترین خصوصیت اخلاقی و کاری وی می دانستند و خواه نا خواه شاگردان و همکاران این خصیصه را با خود در دیگر گروههای موسیقی بردند.

اگر چه در ابتدا نوعی اختلاف ظاهری مابین شاگردان هنرستان و شاگردان حفظ اشاعه دیده می شد اما همین شاگردان مرکز حفظ و اشاعه وقتی به کار جدی ارکستری موسیقی روی آوردند مجبور به استفاده از همان نظم پایور شدند تا بتوانند موفق باشند. فرامرز پایور شاگردان بسیاری را نه تنها در سنتور بلکه در موسیقی ایران تربیت کرد چه بسیارند تارنوازان و نی نوازان و خوانندگان و ... که همواره به راه پایور در موسیقی می اندیشیدند و او را به عنوان یک استاد می پنداشتند و می پندارند.

بارها شاهد بودیم که اساتید موسیقی داعیه ی جوانگرایی سر داده اند اما درعمل آنچه دیده ایم بسیار با گفته ها تفاوت دارد. اگر چه پایور هیچ گاه شعار جوانگرایی – به این شدت - سر نداد اما اگر نیم نگاهی به اسامی کسانی که با وی کار کرده اند بیاندازیم، درمیابیم او بیش از هر کسی جوانان را قدر می نهاد و و به آنها میدان می داد. حتی با وجود جو همیشگی خواننده سالاری در موسیقی ایران، او هراسی از مطرح شدن نام یک خواننده ی جوان و بی نام و نشان در آثارش نداشت و برترین شاهد مثال نیز نام حمیدرضا نوربخش به عنوان خواننده ی آلبوم "پرده ی عشاق" بود.

پایور با جسارت کار می کرد و برای موسیقی خودش ارزش قائل بود. در مراسمی در دهه ی پنجاه وقتی مشاهده می کند یکی از مسئولین موسیقی هنگام نواختن گروه صحبت می کند، مضراب بر روی سنتور گذاشته بود و با تذکری ارزش موسیقی را به آنها یادآوری کرد. این صلابت و جسارت را در طول فعالیتش بسیار دیدیم همچنان که همواره در کارهایش نیز نمود فراوان دارد.

فرامرز پایور مردی بی حاشیه بود که هیچ گاه زندگی شخصی اش را در کار دخالت نداد. کم مصاحبه می کرد، کمتر حرف زد و بیشتر عمل کرد. کمتر کسی به جز نزدیکان و یاران و شاگردان دیرین او پس از ضایعه مغزی که یازده سال پیش که برایش اتفاق افتاده بود، توانستند به ملاقاتش بروند. او همچنان که خاموش در بستر بیماری رنج می برد و خاموش هم درگذشت. تنها منبعی که می توان به شخصیت فردی او پی برد، میراثی گرابنهاست که بر جای گذاشته؛ که این میراث چیزی نیست به جز آثار فراوان و ماندگار و بی نظیر او.

قطعا تاریخ هنر ایران زمین، پاییز 88 را از یاد نخواهد برد. ازدست دادن  دو هنرمند تاثیر گذار، دو سنتور نواز خلاق، یکی پرویز مشکاتیان و دیگری فرامرز پایور، ضربه بزرگی به موسیقی ایران است. در اینجا باید  خاطر نشان کرد اگر چه راه پایور نقطه ی پایان سنتورنوازی ایران نیست، اما راهیست که هر سنتور نواز باید از آن بگذرد تا به رشد برسد. پایور مرحله ای بزرگ از مراحل تکامل سنتورنوازی و گروه نوازی در موسیقی ایران است و هر سنتور نواز و آهنگساز و سرپرست گروه خواه ناخواه باید خود را وامدار این مرد بزرگ بداند.

در بخش دوم: مصاحبه ای را از استاد پایور تقدیم میکنم که در  شماره ی نهم مجله ی وزین ادبستان در شهریور ماه ۱۳۶۸منتشر شده بود. این مصاحبه به صورت منتی برای دانلود گذاشته شده است.

استاد فرامرز پایور در مصاحبه با ادبستان : موسیقی را باید مردم بپسندند و اهل فن بپذیرند

در بخش پایانی: آهنگی را از ساخته های هنرمند محترم، حسین پرنیا با صدای رضا رضایی را که در نکوداشت مقام هنری استاد فرامرز پایور با عنوان «نقش ماندگار» در آلبومی با همین عنوان منتشر شده بود را تقدیم می کنم.

نقش مانگار: به آهنگسازی حسین پرنیا و صدای رضا رضایی