موسیقی ما - در ایام پرشور و پر حماسه پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 57،  بسیاری از فعالیت‌های روزانه مردم در مشاغل مختلف موقتاً متوقف‌ شده بود و اکثر کارکنان بخش‌های دولتی و خصوصی در تعطیلی و اعتصاب خودخواسته به سر می‌بردند و در زمینه هنری هم تقریباً همه مشاغل به‌خصوص تئاتر، سینما و موسیقی به‌ویژه موسیقی‌های پاپ از مدت‌ها قبل به تعطیلی منجر شده بود، اما در این بین فقط کار شعرا، موسیقی‌دانان، آهنگسازها و خوانندگان انقلابی به‌شدت بالاگرفته بود که انگار هم‌زمان با بهار انقلاب، بهار دیگری را در فعالیت‌های خود تجربه می‌کردند.

در میان شمار زیادی از سرودهای انقلابی که در سال 57 و کمی قبل و بعد از آن اجرا شد، بعضی از سروده‌ها از حلاوتی مخصوص برخوردارند و بیشتر از بقیه در ذهن‌ها ماندگار شده‌اند که از جمله آنان می‌توان به سروده‌های "خمینی‌ای امام"، "بانگ آزادی"، "بوی گل سوسن و یاسمن آید" و ... اشاره کرد.

ایران ایران ایران

از جمله قطعاتی که در روزهای پیش از انقلاب ساخته شد و خالقانش معتقدند کمتر کسی جرات تولید موسیقی با مضمون انقلاب را داشت، "الله‌الله" است، "ایران ایران ایران رگبار مسلسل‌ها" با صدای رضا رویگری که بعدها به یکی از چهره‌های مشهور سینما و تلویزیون تبدیل شد. فریدون خشنود که در زمینه موسیقی پاپ و سنتی کار می‌کرد و بعدها قطعات زیادی را برای علیرضا افتخاری ساخت، آهنگساز "الله الله" بود.

نقش انکارناپذیر چاووش

نام گروه چاووش با انقلاب گره خورده و جمعی از هنرمندان عرصه موسیقی سنتی که هر یک بعدها به چهره‌ای شاخص در موسیقی ایران تبدیل شدند، آغازگر حرکتی بودند که به‌نوعی جرقه تولد موسیقی انقلاب را زد. محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، محمدرضا شجریان، پرویز مشکاتیان و ... در قالب کانون چاووش نه‌تنها نام خود را در موسیقی ایران جاودانه کردند بلکه درزمانی دست به تولید آثاری با مضمون موسیقی انقلابی زدند که به‌زعم خودشان کمتر کسی جرات انجام چنین کاری را داشت. بعضی از دغدغه‌مندان موسیقی انقلابی، آثاری را شایسته قرار دادن در این چارچوب می‌دانند که پیش از پیروزی انقلاب ساخته شده باشد، چرا که سازندگانش در دوران ترس و حکومت‌نظامی دست به تولید اثری این‌چنینی زده‌اند. این طیف، آثاری که پس از انقلاب ساخته شدند را به دلیل خروج از زیرزمین‌ها و آسودگی ناشی از رفع خطر رژیم پهلوی، چندان با عنوان موسیقی انقلابی تعریف نمی‌کنند. اعضای چاووش پیش از پیروزی انقلاب و پس از واقعه هفدهم شهریور در اعتراض به این اتفاق به رهبری هوشنگ ابتهاج، رئیس وقت بخش موسیقی رادیو استعفای دسته‌جمعی خود را تقدیم کردند.

خمینی‌ ای امام

سرود "خمینی‌ ای امام" ساخته حمید شاهنگیان، برای اولین بار در روز 12 بهمن 57 و در لحظه ورود امام خمینی (ره) در حضور جمع میلیونی استقبال‌کنندگان در فرودگاه مهرآباد توسط یک گروه کر به‌صورت زنده خوانده شد. این سرود اخیراً پس از دو بار رد شدن در همایش‌های ثبت آثار ملی بالأخره توانست مجوز ثبت در فهرست آثار ملی میراث ناملموس را بگیرد. حمید سبزواری شاعر این سرود درباره اثر "خمینی‌ای امام" گفت: شعر این سرود را من قبل از پیروزی انقلاب سرودم یعنی وقتی‌که امام (ره) از نجف به پاریس رفتند. در آن موقع اعلامیه‌های حضرت امام به ایران می‌آمد و تکثیر می‌شد و سخنرانی‌های ایشان در نوار کاست ضبط می‌شد و در دست همه می‌چرخید، وقتی این نوارها تکثیر شد، یک‌طرف این نوارها خالی بود، دوستانم به من گفتند که شعری برای طرف دیگر نوار بگو که من یکی از شعرهایی که سرودم "خمینی‌ای امام" بود که به همراه سخنرانی‌های امام تکثیر می‌شد. پیش از انقلاب خیلی‌ها در ماشین‌ها و خانه‌هایشان این سرود را داشتند و گوش می‌کردند.

آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو

سرود "آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو" از آثار عجیب انقلابی است. این اثر تنها در 48 ساعت طول شد که اتفاق جالبی به نظر می‌آید. اسفندیار قره‌باغی خواننده سرود "آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو" ماجرای تولید این سرود را این‌گونه توضیح داد: شبی در منزلی بودیم و مرحوم سید احمد خمینی هم که در آن جمع حضور داشت، به ما گفت چرا علیه آمریکا آهنگی نمی‌سازید؟ همان صحبت یادگار امام (ره)، برای ما انگیزه‌ای شد و همان شب حمید سبزواری تا صبح نشست و شعر "آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو" را سرود. روز بعد احمد علی راغب آهنگسازی این قطعه را انجام داد و یک روز بعد نیز سید محمد میرزمانی آهنگ را تنظیم کرد و فردای آن روز در رادیو، نوار ترانه "آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو" را جمع کردیم. می‌توانم بگویم که این اثر جزو نادرترین آهنگ‌هایی بود که در 48 ساعت آن را تنظیم و ضبط کردیم در حالی که الان اگر بخواهیم یک آهنگ ساده را هم ضبط کنیم یک ماه طول می‌کشد. با این حال، دلیل اثرگذاری این اثر فقط به این علت بوده که سروده و شعر آن، بر مبنای واقعیت محض بوده و هست و اکنون بعد از گذشت چند دهه مردم کشور عزیزمان همچنان این اثر را زمزمه می‌کنند.

بوی گل و سوسن و یاسمن آید

محمدعلی ابرآویز شاعر و آهنگساز انقلابی که سرودهایی نظیر "سمفونی شهداء" و "سقای حرم" را ساخته، سازنده و شاعر سرود "بوی گل و سوسن و یاسمن آید" هم هست، سرودی که عده‌ای آن را با عنوان "دیو چو بیرون رود فرشته درآید" می‌شناسند. این سرود قبل از ورود امام خمینی (ره) به ایران و در زمان حکومت رژیم پهلوی ساخته شد. مرحوم ابرآویز در خصوص مراحل ساخت این سرود گفت: وقتی امام در عراق بودند و حتی زودتر از این‌که سروصداها با نوشتن اخبار در مطبوعات بلند شود، به ما خبر رسید که امام علاقه‌مند هستند که به وطن برگردند، شما کاری می‌توانید بکنید که این تبعید بشکند و دولت مجبور به حضور ایشان در ایران شود؟ ما استودیو را برای ضبط این کار دزدیدیم و مخفیانه کار کردیم، به‌طوری که شب‌ها ساعت 19:30 که حکومت‌نظامی شروع می‌شد، ما به این استودیو می‌رفتیم و 30:7 صبح بیرون می‌آمدیم. در این مدت همه نوازنده‌ها و خواننده‌ها، پابرهنه وارد استودیو می‌شدند تا جای پای کسی روی زمین نباشد. همچنین هرچند دقیقه یک‌بار، پنجره‌ها را باز می‌کردیم تا هوا جابه‌جا شود. از آنجایی که آن استودیو در محله ارمنی‌نشین‌ها بود، این دوستان با ما همکاری زیادی می‌کردند تا درنهایت سرود مذبور ساخته شد.

بهمن خونین جاویدان

"بهمن خونین جاویدان" سرود ماندگاری‌ است که در دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در مرکز صدا و سینمای استان فارس تولید شد. همافر، شاعر و حمید بهبود، آهنگساز این اثر ماندگار هستند. سعید ذاکر حسین درباره مراحل تولید این سرود به پایگاه خبری جماران می‌گوید: آهنگ "بهمن خونین جاویدان" را یکی از همکاران ما مرحوم حمید بهبود که از بچه‌های سپاه بود و بعدها درس خواند و پزشک شد و چند سال قبل فوت کرد، ساخت. شاعر آن هم یکی از دوستان به نام آقای همافر بود که چند سال بعد رئیس اداره ارشاد اسلامی شیراز شد. آهنگ و شعر سرود مثل شرایط آن روز گروهی و هیئتی ساخته شد؛ یعنی مثلاً آقای همافر یک مصراع را می‌سرود و در ادامه آن می‌ماند؛ سپس ما کمکش می‌کردیم تا شعر کامل شود. در نهایت با وسایل بسیار حداقلی در صداوسیمای شیراز سرود را ضبط کردیم. حدود ده، پانزده نفر در گروه سرود بودند که سه چهار نفر آنان شهید شدند و بقیه هم متفرق شدند. این سرود در یک شرایط خیلی ابتدایی، هیئتی و با عشق ساخته شد.

به لاله در خون خفته

سرود "به لاله در خون خفته" از سرودهای محبوب دانش‌آموزی است که در سال‌های پس از انقلاب در مدارس توسط گروه‌های سرود بازتولید شد. این سروده نوشته جهانبخش پازوکی شاعر و آهنگساز است که آن را در کشاکش روزهای مبارزه برای انقلاب به همراه مجتبی میرزاده آهنگسازی و همراه با گروه کر ضبط کرد.

بهاران خجسته باد

سروده "بهاران خجسته باد" یا "هوا دلپذیر شد" از قطعاتی است که کرامت الله دانشیان از فعالان سیاسی ضد رژیم پهلوی آن را ساخت و در سالروز شهادت خود او و خسرو گلرخی برای اولین بار پخش شد. این سرود را اسفندیار منفردزاده از بهترین آهنگسازان ایرانی دهه 50، با کم‌ترین امکانات تنظیم کرد. منفردزاده که نت‌نویسی این سرود را هم انجام داد، خودش همراه با خسرو گلسرخی از زندانیان دربند ساواک بود که اعدام بود. "بهاران خجسته باد" بر اساس شعری از عبدالله بهزادی ساخته شد. خوانندگان این سرود علی برفچی، عبدالله و ابوالفضل قهرمانی، فرهاد مافی، حسن فخار، پدرام اکبری و اسفندیار منفردزاده هستند. این سرود از سال 57 تاکنون از رادیو و تلویزیون کشور پخش می‌شود و در مدارس نیز به‌عنوان سرود انقلابی توسط گروه‌های سرود اجرا می‌شود.