مثنوی در موسیقی دستگاهی ایران
به روایت و اجرای حاتم عسگری

مجموعه حاضر شامل چهارده مثنوی است که این نغمه ها از حنجره ی استاد ارجمندی بیرون می آید که ناملایمات عیان دوران ما و چشم بد روزگار تا این لحظه، که وی سال های پس از هشتاد و یک سالگی اش را سپری می کند، شرایطی مهیا نکرده است تا حاصل رنج همه ی سال های فراگیری اش را به نسل های پس از خود منتقل کند. آنچه می شنوید در اطاقی ساده و پر از خاطره و مملو از شعر و موسیقی ضبط شده و هیچ یک از قطعات هم دوبار تکرار نشده اند، چنانکه خوانندگان امروز، در فضای حرفه ای استودیو، گاه ساعت ها زمان صرف می کنند تا چند دقیقه آواز بخوانند. نوازنده ی ساز همراه نیز تا حد امکان سعی کرده است فقط تتمه ی آوازها را در کوتاه ترین زمان ممکن اجرا کند تا پیوستگی کلام برای شنوندگان بیشتر نمایان شود.

مثنوی های این مجموعه چیزی فراتر از مشق و ردیف است که در ردیف های منتشر شده تاکنون شنیده شده اند. در اینجا به صورت اجمالی به برخی از ویژگی های آنها اشاره می شود.

در مثنوی شور گوشه ها به آرامی و به تدریج در پی یکدیگر قرار می گیرند و شنونده به پرده های بالاتر سوق داده می شود. اجرای ریتمیک در میانه ی مثنوی روایت را از مشق و درس مجزا می کند. تقطیع کلمات با تحریرهای جدا کننده حائز اهمیت است؛ از جمله در ابیاتِ «هرکه را جامه ز عشقی چاک شد» یا «کوه در رقص آمد و چالاک شد» یا واژه ی «عشق» در ابتدای گوشه ی حجاز؛ همچنین اجرای مثنوی کردبیات در میانه ی شور منحصر به فرد است. در مثنوی بیات ترک، گردش ملودی در گوشه های مختلف، از جمله قطار، و تحریرها و فرودهایی که حالات عرفانی و خانقاهی روایت را نمایان می کنند قابل توجه هستند. تحریرهای متنوع در مثنوی ماهور و گردش ملودی در محدوده ی گوشه های مختلف این دستگاه، شروع متفاوت مثنوی دشتی، ترکیب حجاز و گبری در مثنوی ابوعطا، اجرای مثنوی شوشتری که پیش از این به صورت رسمی شنیده نشده است، پیچیدگی های تحریر و فرودها در مثنوی سه گاه، همایون و راست و چهارگاه از دیگر نکاتی هستند که می توان به آنها اشاره کرد.