در گفتگوی سرپرست «چهارگان» عنوان شد؛
احسان ذبیحیفر: داعیه سنتی بودن نداریم
موسیقی ما - چند روزی است که آلبوم «چهارگان» با سرپرستی «احسان ذبیحیفر» در دو سیدی توسط انتشارات ماهور منتشر شده است؛ اثری که قرار است این هفته مراسم رونمایی آن نیز برگزار شود. سیدی اول با عنوان «چهارگان» مجموعه قطعاتی از آثار چند آهنگساز است که از جملهی آنها میتوان به شریف لطفی (دو قطعه) سعید هنرمند (دو قطعه)، اردشیر کامکار، حامد افشاری، علی صمدپور، ایمان وزیری (هر کدام یک قطعه) اشاره کرد. در این سیدی «حمید قنبری» به عنوان نوازنده تمبک در قطعه از استادمان اردشیر کامکار چهارگان را همراهی کرده و سیدی دوم نیز با عنوان چهارگان2، بیات اصفهان از ساختههای حامد افشاری و خود ذبیحیفر است.
این آهنگساز و نوازنده کمانچه، درباره تشکیلِ این کوارتت میگوید: « هدف ما تشکیل یک کوارتت زهی ایرانی بود و این اتفاق در سال 86 با همراهی «حامد افشاری» - نوازندهی قیچکباس- رخ داد و ما تصمیم گرفتیم این کوارتت را با نام چهارگان تشکیل دهیم. هدفمان هم اجرای آثاری بود که توسط آهنگسازان مختلف ساخته میشود. البته قبل از ما هم همنوازی سازهای زهی ایرانی اتفاق افتاده بود که از بهترین نمونههای آن میتوان به آثار استاد «اردشیر کامکار» اشاره کرد؛ اما پیش از ترکیب خالصی از این کوارتت بدون هیچ ساز دیگری شنیده نشده بود یا لااقل من به خاطر نمیآورم.»
«چهارگان» در این سالها، همواره فعالیتهای مداومی داشته است؛ هر چند این فعالیتها تاکنون به اندازهی کافی شنیده نشده است، ذبیحیفر دربارهی دلیل این ماجرا توضیح میدهد: «ما هر سال یک کنسرت داشتیم و علاوه بر آن در اجرای چند آلبوم مشارکت داشتیم. از سال 88 فعالیتهای رسمیامان را آغاز کردیم و به اجرا رساندیم؛ اما دربارهی اینکه چرا به اندازهی کافی دیده نشده است، میتوان دلایلِ بسیاری شمرد، از جمله اینکه همچنان موسیقی سازی مخاطبِ چندانی ندارد و رسانهها هم به آن توجه کافی نمیکنند، البته ما هم چندان اهل سر و صدا نیستیم و فعالیتهایمان را میکنیم. به این دلایل عدمِ حمایتهای لازم از این نوع موسیقی را نیز میتوان اضافه کرد؛ هیچ کس از این نوع موسیقی حمایت نمیکند.»
«ذبیحیفر» همچنین دربارهی انتخاب آهنگسازان برای اجرا توسط این کوارتت نیز چنین توضیح میدهد: «ما از همان ابتدا که گروه را تشکیل دادیم، آن را به آهنگسازان مختلف معرفی و اعلام کردیم اگر آهنگسازی مایل است برای این ترکیب اثری بنویسد ما آن را اجرا خواهیم کرد. در این میان آثاری به دست ما رسید که در برنامههای مختلف -چه در قالب کنسرت و چه در ضبط اثر- اجرا کردیم. ژانرهای متنوع نشاندهندهی این است که ما دنبال آهنگسازان خاصی نبودیم و بیشتر میخواستیم برای این ترکیب صوتی اثر نوشته شود و نوازندگانی که در این کوارتت هستیم آن را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم. برای مثال در این مدت ما آثار موسیقی معاصر را نیز اجرا کردیم، مثل اثری که آقای کارن کیهانی برای گروه ساختند و در آلبومشان هم آمد و در دو کنسرت هم اجرا شد. میتوان گفت ما ممیزی ویژهای دربارهی آهنگسازان نداریم؛ جز اینکه با آهنگسازان حرفهای کار میکنیم. در واقع بیشتر تمایل داشتیم که این ترکیب صوتی با امکانات و قابلیتهای مختلف معرفی شود و برای همین آثار متنوع هم به لحاظ سبکی و هم نسلی انتخاب شدند؛ آثاری از نسلهای پیشتر چون استاد صبا، موسیو هایک و همچنین آثار جدیدتر. از نظر ما موسیقی، موسیقی است و در این ترکیب خاص مهم این بوده که تواناییها و قابلیتهایی که در این کوارتت زهی بالقوه است، بالفعل شده و برای اهل موسیقی قابل ارایه باشد.»
این آهنگساز همچنین دربارهی ترکیب دو کمانچه، قیچک آلتو و قیچک بم میگوید: « این ترکیب با هدف گسترهی صوتی استاندارد، در موسیقی غربی هم امتحان خود را پس داده است. البته این گسترهی صوتی چندان ربطی به شرق و غرب ندارد. یعنی منطقهی سوپرانو، آلتو، تنور، باس در این سازها دیده میشود و میتوانیم معادل سازهای کوارتت زهی غربی این سازها را داشته باشیم. این ترکیب میتواند شکلهای دیگری به خودش بگیرد؛ اما ما سعی کردیم در مورد «صدا» تجربههای جدیدی نکنیم و بر اساس چیزی که استاندارد بوده و اهل موسیقی در آن شناخت دارند، پیش رویم و تنها سعی کنیم شکل ایرانی آن را داشته باشیم.»
ذبیحیفر در پاسخ به این سوال که فکر میکنید کوارتت در موسیقی سنتی ایران میتواند پاسخگو باشد و همان انتظاری را برآورده کند که در موسیقی غربی از آن میرود؟ نیز چنین توضیح میدهد: «این روزها آنچه در موسیقی امروز انجام میشود، اصلا ژانر سنتی نیست. یکی از مشکلات ما این است که ژانرها مشخص نیستند. به موسیقیای که با سازهای ایرانی اجرا میشود، چه عنوانی باید اطلاق شود؟ آیا تمام آنها موسیقی سنتی هستند؟ بنابراین آن وقت باید این سوال را طور دیگری پرسید و اول باید ببینیم موسیقی سنتی چیست؟ من فکر میکنم در موسیقی امروز ایران، ترکیبهای مختلف صوتی باید کار و امتحان شوند و الزاما پاسخگو بودن یا نبودن به عوامل دیگری برمیگردد و نمیتوان برای آن نسخهای پیچید. مخاطب این نوع موسیقی هم الزاما فقط مخاطبان موسیقی ایران نیستند، کمااینکه در کنسرتهایمان، علاوه بر مخاطبانِ خاصِ خودمان، طیفهای گستردهتری داریم. ضمن اینکه داعیهی این را نداریم که موسیقی سنتی را به سمت دیگری ببریم چون این کار موسیقی سنتی نیست.»
ساز کمانچه، معمولاً ساز سختکوکی است، حال همراهی دو کمانچه کار را از این هم سختتر میکند، ذبیحیفر دربارهی این مشکل میگوید: « نه فقط این دو کمانچه بلکه دو ساز دیگر این دو گروه برای کوک و فواصل کار دشوارتری را به نسبت گروههای معمول موسیقی ایرانی دارند، به همین خاطر ما تلاش کردهایم تا با تمرین بیشتر و ویژه این مشکل را برطرف کنیم. البته مشکل فقط در باره ی این سازها نیست، ما از ابتدا روی آموزش همنوازی برای سازهای ایرانی کار ویژهای نکردیم و نوازندگان بهصرف تجربه و توانایی در کنار هم ساز میزنند و میزان کیفیت به افراد بستگی دارند تا خود سازها. نوازندهها باید خودشان تلاش کنند که همنوازی خوبی داشته باشد.»
حالا «چهارگان» تصمیم دارد تا فصل جدیدی از فعالیتهایش را شروع کند و با تغییر نوازنده قیچک آلتو و اضافه شدن «آزاده شمس» به این گروه، آلبومِ جدیدی در حال ضبط است. این در حالی است که ذبیحی، آلبومی آمادهی انتشار دارد که چهار خواننده از جمله فریدون پوررضا، وحید تاج، مجتبی عسگری و بهرام باجلان آن را به اجرا درآوردهاند.
این آهنگساز و نوازنده کمانچه، درباره تشکیلِ این کوارتت میگوید: « هدف ما تشکیل یک کوارتت زهی ایرانی بود و این اتفاق در سال 86 با همراهی «حامد افشاری» - نوازندهی قیچکباس- رخ داد و ما تصمیم گرفتیم این کوارتت را با نام چهارگان تشکیل دهیم. هدفمان هم اجرای آثاری بود که توسط آهنگسازان مختلف ساخته میشود. البته قبل از ما هم همنوازی سازهای زهی ایرانی اتفاق افتاده بود که از بهترین نمونههای آن میتوان به آثار استاد «اردشیر کامکار» اشاره کرد؛ اما پیش از ترکیب خالصی از این کوارتت بدون هیچ ساز دیگری شنیده نشده بود یا لااقل من به خاطر نمیآورم.»
«چهارگان» در این سالها، همواره فعالیتهای مداومی داشته است؛ هر چند این فعالیتها تاکنون به اندازهی کافی شنیده نشده است، ذبیحیفر دربارهی دلیل این ماجرا توضیح میدهد: «ما هر سال یک کنسرت داشتیم و علاوه بر آن در اجرای چند آلبوم مشارکت داشتیم. از سال 88 فعالیتهای رسمیامان را آغاز کردیم و به اجرا رساندیم؛ اما دربارهی اینکه چرا به اندازهی کافی دیده نشده است، میتوان دلایلِ بسیاری شمرد، از جمله اینکه همچنان موسیقی سازی مخاطبِ چندانی ندارد و رسانهها هم به آن توجه کافی نمیکنند، البته ما هم چندان اهل سر و صدا نیستیم و فعالیتهایمان را میکنیم. به این دلایل عدمِ حمایتهای لازم از این نوع موسیقی را نیز میتوان اضافه کرد؛ هیچ کس از این نوع موسیقی حمایت نمیکند.»
«ذبیحیفر» همچنین دربارهی انتخاب آهنگسازان برای اجرا توسط این کوارتت نیز چنین توضیح میدهد: «ما از همان ابتدا که گروه را تشکیل دادیم، آن را به آهنگسازان مختلف معرفی و اعلام کردیم اگر آهنگسازی مایل است برای این ترکیب اثری بنویسد ما آن را اجرا خواهیم کرد. در این میان آثاری به دست ما رسید که در برنامههای مختلف -چه در قالب کنسرت و چه در ضبط اثر- اجرا کردیم. ژانرهای متنوع نشاندهندهی این است که ما دنبال آهنگسازان خاصی نبودیم و بیشتر میخواستیم برای این ترکیب صوتی اثر نوشته شود و نوازندگانی که در این کوارتت هستیم آن را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم. برای مثال در این مدت ما آثار موسیقی معاصر را نیز اجرا کردیم، مثل اثری که آقای کارن کیهانی برای گروه ساختند و در آلبومشان هم آمد و در دو کنسرت هم اجرا شد. میتوان گفت ما ممیزی ویژهای دربارهی آهنگسازان نداریم؛ جز اینکه با آهنگسازان حرفهای کار میکنیم. در واقع بیشتر تمایل داشتیم که این ترکیب صوتی با امکانات و قابلیتهای مختلف معرفی شود و برای همین آثار متنوع هم به لحاظ سبکی و هم نسلی انتخاب شدند؛ آثاری از نسلهای پیشتر چون استاد صبا، موسیو هایک و همچنین آثار جدیدتر. از نظر ما موسیقی، موسیقی است و در این ترکیب خاص مهم این بوده که تواناییها و قابلیتهایی که در این کوارتت زهی بالقوه است، بالفعل شده و برای اهل موسیقی قابل ارایه باشد.»
این آهنگساز همچنین دربارهی ترکیب دو کمانچه، قیچک آلتو و قیچک بم میگوید: « این ترکیب با هدف گسترهی صوتی استاندارد، در موسیقی غربی هم امتحان خود را پس داده است. البته این گسترهی صوتی چندان ربطی به شرق و غرب ندارد. یعنی منطقهی سوپرانو، آلتو، تنور، باس در این سازها دیده میشود و میتوانیم معادل سازهای کوارتت زهی غربی این سازها را داشته باشیم. این ترکیب میتواند شکلهای دیگری به خودش بگیرد؛ اما ما سعی کردیم در مورد «صدا» تجربههای جدیدی نکنیم و بر اساس چیزی که استاندارد بوده و اهل موسیقی در آن شناخت دارند، پیش رویم و تنها سعی کنیم شکل ایرانی آن را داشته باشیم.»
ذبیحیفر در پاسخ به این سوال که فکر میکنید کوارتت در موسیقی سنتی ایران میتواند پاسخگو باشد و همان انتظاری را برآورده کند که در موسیقی غربی از آن میرود؟ نیز چنین توضیح میدهد: «این روزها آنچه در موسیقی امروز انجام میشود، اصلا ژانر سنتی نیست. یکی از مشکلات ما این است که ژانرها مشخص نیستند. به موسیقیای که با سازهای ایرانی اجرا میشود، چه عنوانی باید اطلاق شود؟ آیا تمام آنها موسیقی سنتی هستند؟ بنابراین آن وقت باید این سوال را طور دیگری پرسید و اول باید ببینیم موسیقی سنتی چیست؟ من فکر میکنم در موسیقی امروز ایران، ترکیبهای مختلف صوتی باید کار و امتحان شوند و الزاما پاسخگو بودن یا نبودن به عوامل دیگری برمیگردد و نمیتوان برای آن نسخهای پیچید. مخاطب این نوع موسیقی هم الزاما فقط مخاطبان موسیقی ایران نیستند، کمااینکه در کنسرتهایمان، علاوه بر مخاطبانِ خاصِ خودمان، طیفهای گستردهتری داریم. ضمن اینکه داعیهی این را نداریم که موسیقی سنتی را به سمت دیگری ببریم چون این کار موسیقی سنتی نیست.»
ساز کمانچه، معمولاً ساز سختکوکی است، حال همراهی دو کمانچه کار را از این هم سختتر میکند، ذبیحیفر دربارهی این مشکل میگوید: « نه فقط این دو کمانچه بلکه دو ساز دیگر این دو گروه برای کوک و فواصل کار دشوارتری را به نسبت گروههای معمول موسیقی ایرانی دارند، به همین خاطر ما تلاش کردهایم تا با تمرین بیشتر و ویژه این مشکل را برطرف کنیم. البته مشکل فقط در باره ی این سازها نیست، ما از ابتدا روی آموزش همنوازی برای سازهای ایرانی کار ویژهای نکردیم و نوازندگان بهصرف تجربه و توانایی در کنار هم ساز میزنند و میزان کیفیت به افراد بستگی دارند تا خود سازها. نوازندهها باید خودشان تلاش کنند که همنوازی خوبی داشته باشد.»
حالا «چهارگان» تصمیم دارد تا فصل جدیدی از فعالیتهایش را شروع کند و با تغییر نوازنده قیچک آلتو و اضافه شدن «آزاده شمس» به این گروه، آلبومِ جدیدی در حال ضبط است. این در حالی است که ذبیحی، آلبومی آمادهی انتشار دارد که چهار خواننده از جمله فریدون پوررضا، وحید تاج، مجتبی عسگری و بهرام باجلان آن را به اجرا درآوردهاند.
تاریخ انتشار : دوشنبه 1 آذر 1395 - 14:15
افزودن یک دیدگاه جدید