موسیقی ما - شب گذشته (7 مرداد) اولین بخش از برنامه «شب‌های جز»، با حضور تریوی سردار سرمست در سانس اول و اجرای آرشید آذرین در سانس دوم، برگزار شد. این برنامه که این‌بار در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه رفت، با استقبال خوبی هم از طرف مخاطبان روبه‌رو و تمام بلیت‌هایش در دو روز اولِ بلیت‌فروشی به پایان رسید.

سردار سرمست (آهنگساز و نوازنده پیانو) که پیش از این هم در شب‌های جز حضور داشته است، امسال هم به عنوان تریو و با همراهی عمید بنکدار (گیتار باس) و فرهاد لقایی (درامز) روی صحنه رفت.

اجرای دوم مربوط به «آرشید آذرین» بود که برای اولین‌بار در ایران کنسرت برگزار می‌کرد. پزشک ایرانی که از نوجوانی در فرانسه زندگی می‌کند و تخصص اصلی‌اش عکس‌برداری پزشکی است. در توضیحاتی که برای این هنرمند در فضای مجازی موجود است، آمده: آذرین از سال‌ها پیش سعی در ترکیب ملودی‌های ایرانی و بعضاً ارمنی با موسیقی جز دارد. این هنرمند سال گذشته آلبوم «هفت جان» که مجموعه‌ای برای تک‌نوازی پیانو است و به نوعی از «منطق‌الطیر» عطار نیشابوری تأثیر گرفته را منتشر کرد و در این اجرا هم روی همان بخش مانور داد.

می‌توان گفت جز استاندارد زدن، به نوعی شبیه نواختن آثار باخ یا موتزارت است؛ از این منظر که آنقدر رفرنس‌های مختلف از آنها وجود دارد و مخاطب موسیقی جز آنقدر انواع مختلف آن را (چه در کنسرت‌ها و چه در کافه‌ها و مکان‌های اینچنینی که طبیعتاً در بک‌گراند شنیده می‌شود و شنونده تمرکزی روی آن ندارد) شنیده که وقتی قرار است کنسرتی برای این نوع موسیقی برگزار  و بلیت‌فروشی شود و مخاطب یک ساعت، بدون انجام هیچ کاری فقط روی کنسرت تمرکز کند، باید تمهیداتی برایش اندیشیده شود که از حوصله مخاطب خارج نشود.

حالا آرشید آذرین آنقدر باهوش هست که بداند پیانو به تنهایی روی استیج جواب نمی‌دهد و برای همین هم از سازهای دیگری نظیر آکاردئون (با نوازندگی پدرام نیک سیرت) و درامز (روزبه فدوی) و همچنین داستان‌گویی‌های خودش در ابتدای قطعات و در کنارش حضور دو خواننده یعنی ماکان اشگواری و امیر رفعتی بهره برده بود.

یکی از نکات مثبت اجرای آرشید آذرین، حضور روزبه فدوی (نوازنده درامز) روی استیج بود که فضای خارق‌العاده‌ای را ساخت. او با گروه «کاسته» همکاری می‌کند و علاوه بر آن با هنرمندانی نظیر ساموئل روهرر (یکی از نوازنده‌های قَدر درامز که از بهترین آرتیست‌های کمپانی ECM محسوب می‌شود) نشست و برخاست داشته‌ و می‌توان گفت استاندارد کاری فدوی جای دیگری است. او باعث شد «گروو» خیلی خوبی به برنامه تزریق شود و جان دوباره‌ای به آن بخشید؛ اتفاقی که در تریوی سردار سرمست (با اینکه شاید بتوان گفت اجرای تکنیکی‌تری بود) رعایت نشده بود و می‌توان گفت بخش دوم به لحاظ اینترتینمنت، موفق‌تر بود.

البته که حضور این گونه فستیوال‌ها در ایران به شدت لازم است و اتفاق خوشحال کننده‌ای است که بخش‌های خصوصی این روزها بیشتر از همیشه به این گونه موسیقی‌ها می‌پردازند که جای خوشحالی و صد البته قدردانی دارد. تنها نکته‌ای که به نظر می رسد این است که باید این فستیوال‌ها با کیفیت‌های بهتری در مملکت ما استمرار داشته باشند. چراکه اگر ما واقعاً برنامه مستمری به نام «شب‌های جز» داشتیم، اجرایی مشابه اجرای آرشید آذرین در آن نمی‌گنجید چراکه جای درست آن هم آنجا نیست. در این‌صورت باید استاندارد تریویی مثل تریوی سردار سرمست هم بالاتر از این‌ها بود. یا حداقل اینکه با یک جز مدرن کالترینی (جان کالترین یکی از هنرمندان مهم و تأثیرگذار سبک Free Jazz است) مواجه می‌شدیم؛ چراکه نام بخش دوم برنامه، جز مدرن بود اما به نظر نمی‌رسید با موسیقی جز روبه‌رو هستی؛ وقتی کمی از موسیقی تانگو با تاندانس‌های جز و پرکاشن مدرن و موسیقی ایرانی و آکاردئون را انتخاب می‌کنی و خواننده‌ای روی آن آوازهایی می‌خواند و به آن شکل اجرا می‌شود، شاید بتوان گفت با نوعی موسیقی فیوژن روبه‌رو هستی.

نبود این استاندارد، این نگرانی را به وجود می‌آورد که وقتی استانداردهای لازم را نداریم، قرار است به کجا برویم؛ چراکه وقتی گاردریلی نباشد، ممکن است به دره سقوط کرده یا با یک کوه برخورد کنی و خودت متوجه آن نباشی. چه‌قدر خوب است که استمرار این برنامه‌ها آنقدر زیاد شود که استانداردهایمان به سطح بین‌المللی برسد.

شب‌های جز که برای سومین سال پیاپی به همت «سازباز» و با همراهی شهر کتاب فرشته برگزار می‌شود امشب هم با اجرای هوشیار خیام و گروه امیر دارابی ادامه پیدا می‌کند.