موسیقی ما- چند سالی است هم‌زمان با تصویبِ لایحه‌ی بودجه در مجلس شورای اسلامی، بحث معافیتِ هنرمندان از مالیات مطرح می‌شود. حال رحیم زارع (سخن‌گوی کمیسیون تلفیق بودجه) خبر داده است که بنا بر تصمیمِ کمیسیون تلفیق، در تبصره‌ی ۶ لایحه‌ی بودجه سالِ آینده هنرمندان تا سقف درآمدی ۳۲۰ میلیون معاف از مالیات هستند و بالاتر از آن باید تابع قانون باشند. پیش‌تر بر اساس بند «ل» ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌‌‌های مستقیم، مشاغل هنری از پرداخت مالیات معاف می‌‌‌شدند. این مشاغل در چند دسته‌ی تولید، تکثیر، توزیع و نمایش فیلم اعم از سینمایی و خانگی، تولید، تکثیر و توزیع اجرای صحنه‌‌‌ای موسیقی، پخش و فروش آثار صوتی و تصویری اعم از خانگی و تلویزیونی، تئاتر و نمایش صحنه‌‌‌ای و هنرهای تجسمی و سنتی تعریف می‌‌‌شدند.

این مسئله در جریان ارائه لایحه بودجه ۱۴۰۱ نیز مطرح شد و اگرچه دولت بر معافیت مالیاتی بی‌قید و شرط هنرمندان تاکید داشت؛ اما این موضوع با واکنش برخی از نمایندگان کمیسیون تلفیق بودجه مواجه و الزام قانونی مبنی بر حذف معافیت مالیاتی هنرمندان با تصویب این کمیسیون مجددا در لایحه بودجه ۱۴۰۱ اصلاح شد و آمد: «در جزء ۱ بند ق تبصره ۶، معافیت مالیاتی فعالیت های مربوط به انتشارات کمک درسی حذف می شود و معافیت مالیاتی بازیگران، اجرای صحنه خوانندگی ( کنسرت) و تهیه کنندگی، نشر و تکثیر و پخش آثار موسیقیایی، حراجی آثار هنری موضوع بند ل ماده ۱۳۹ قانون مالیات های مستقیم فقط تا سقف ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال در سال قابل اعمال است و بعد از آن حسب مورد به نرخ قانون مالیات های مستقیم مشمول مالیات است.»

حال این رقم در سال جاری با رشدِ اندکی به 320 میلیون تومان رسیده است. در این میان جز حذف معافیت مالیاتی،  ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده هم از هنرمندان اخذ می‌شود که مشکلات بسیاری را برای آنان به وجود آورده است.

 این در حالی است که فعالیت‌های فرهنگی و هنری در بخش خدمات تعریف شده است که ضریب ۲۵ درصد و بالاترین نرخ را دارد و حال با تصویبِ این قانون، هنرمندان انتظار دارند سازمان مالیاتی مکلف به بازنگری در ضریب مالیاتی شود تا با اقتصاد فرهنگ و هنر همخوانی داشته باشد.

این طرح همواره مخالفان و موافقان بسیاری دارد و هنرمندان بر این اعتقاد هستند که موضوع «فرهنگ و هنر» باید از سوی دولت شکل حمایتی داشته باشد و شرایط عده‌ی اندکی از هنرمندان با درآمدهای به ظاهر کلان را نباید به همه هنرمندان تعمیم داد. در واقع با کنار گذاشتن جمع اندکی از هنرمندان با درآمد قابل تامل، قاطبه‌ی جامعه‌ی هنری در ایران فاقد درآمد مکفی جهت تامین حداقل‌های زندگی بوده و حتی غالبا درگیر مسایل اولیه‌ی معیشتی نیز هستند و به همین خاطر نمی‌تواان با نگاه به درآمد شایان توجه گروه اندکی از این خیل، اتخاذ چنین تصمیمی را به همۀ اعضا تسری داد.

این تصمیم در حالی اتخاذ شده است که درآمد یک هنرمند دائمی نیست، ممکن است یک هنرمند در سالی 320 میلیون و حتی بالاتر از آن درآمد داشته باشد؛ اما مدتِ مدیدی را بی‌کار بماند. آیا سال‌های بعد اداره دارایی حقوق بیکاری او را پرداخت می‌کند که از او مالیات می‌گیرد؟ هنرمندان به عنوان مشمولان مشاغل از حمایت بیمه‌ای و تامین اجتماعی در جامعه محروم هستند.در این میان تکلیفِ هنرمندان چیست؟ می‌توان تنها تعدادِ محدودی را که درآمدهای میلیاردی دارند، به تمام هنرمندان تعمیم داد و فشاری چنین به زندگی آنان وارد کرد؟

 از منظری دیگر هنرمندان چون مانند کارمندان دولت، حق مسکن و حق اولاد و... نمی‌گیرند و «قانون نظام صنفی هنر» نیز در کشور ایجاد نشده است، پس طلبِ مالیات از هنرمندان با مشکلاتی مواجه است.

مطالعات نشان می‌دهد نظام‌های مالیاتی در اغلب کشورهایی که عدالت اجتماعی دارند به صورت طبقه‌بندی شده اجرا می‌شود؛ به شکلی که نیازهای اولیه تعریف شده و بر اساس اولویت‌ها جداول مالیاتی از نرخ صفر به بالا شروع می‌شود. به عنوان مثال در این کشورها مالیات برای اقلام مصرفی ضروری صفر و برای سایر اقلام به تدریج افزایش پیدا می‌کند و به همین شکل درآمدهای اشخاص مختلف هم طبقه‌بندی می‌شود. بنابراین اِعمال معافیت‌های مالیاتی بر اساس میزان درآمدهای اشخاص و کنترل منظم گردش حساب‌های بانکی، می‌تواند عدالت مالیاتی و در امتداد آن عدالت اجتماعی را برقرار کند.