موسیقی ما – حتی برای زبده ترین نویسنده ها هم برخی موضوعات وجود دارد که اصطلاحا پاشنه آشیل آنها است! موضوعاتی که هر کاری کنند باز هم کلمات در بیان اصل حقیقت ناتوان هستند. نوشتن از «مادر» هم یکی از این موضوعات است که هر چقدر تلاش کنید باز هم نمی توانید ذره ای از بزرگی و مقام او را به رشته تحریر در آورید. همه ساله به مناسبت میلاد با سعادت حضرت فاطمه زهرا(س) رسانه های مختلف مطالب و یادداشت های ویژه ای را با موضوع روز مادر منتشر می کنند. ما هم قصد داشتیم که در شادی این روز فرخنده سهمی داشته باشیم و تصمیم گرفتیم به مرور خاطرات موسیقایی با این موضوع بپردازیم. در میان آثار اغلب خواننده های ایرانی قطعاتی با مضمون پاسداشت مقام مادر وجود دارد اما در این گزارش برخی از شاخص ترین آنها مورد بررسی قرار گرفته است.

تقدیم به ساحت پاک مادرانی که از آسمانها دعاگوی عزیزان خود هستند و مادرانی که نشانه مهربانی خدا روی زمین هستند:
 

• *میم مثل مادر

خیلی ها می گویند که زنده یاد «رسول ملاقلی پور» از رفتن خود خبر داشت و به همین دلیل «میم مثل مادر» را ساخت. فیلمی که در آن تلخ ترین تراژدی های دنیای ما آدم ها به تصویر کشیده شد. تراژدی هایی ناجوانمردانه با پس زمینه جنگ که هموطنان زیادی آنها را با پوست و استخوان خود لمس کرده اند. دلیل ماندگاری میم مثل مادر را باید در سکانس پایانی آن جستجو کنید. مادری که از زمان جنگ زخم گازهای شیمیایی رژیم بعث را بر سینه دارد صاحب فرزندی به نام «سعید» با بازی «علی شادمان» می شود و او محکوم به میراث داری از این زخم مادر است. در حالی که مادر سعید روی تخت بیمارستان نفس های آخر را می کشد ، او با جمعی از کودکان معلول  که همانند همانند خودش هستند ، در گوشه دیگری از این شهر زخمه بر ساز تنهایی مادرش می زند. سعید ویولن می نوازد و اشک می ریزد زیر لب می خواند: «کاشکی می شد بهت بگم چقد صداتو دوست دارم ... چقد مثل بچگی هام لالایی هاتو دوست دارم». موسیقی کم نظیر «آریا عظیمی نژاد» و ترانه «اهورا ایمان» مهر تثبیت ماندگاری بودند بر آخرین ساخته زنده یاد رسول ملاقلی پور. ساخته ای که اگر موسیقی آن را شنیدید و یا خودش را دیدید و قطره اشکی در گوشه چشمانتان حلقه نزد باید به احساس خود شک کنید...
 

• *زنده یاد خسرو شکیبایی

قطعا یکی از نوستالژی های دختران دهه شصت فیلم سینمایی «خواهران غریب» است! فیلمی که در آن یک درام خانوادگی و روان با زبانی ساده و بعضا کودکانه روایت می شد. به همین دلیل است که هنوز خیلی از دختران دهه شصت با «نرگس» و «نسرین» آن قصه و پدر آهنگسازشان خاطره دارند. نرگس و نسرین الان دیگر بزرگ شده اند و کار بازیگری را ادامه ندادند و زنده یاد «خسرو شکیبایی» که ایفاگر نقش پدرشان بود چهره در نقاب خاک کشیده است. در میان انبوه فیلم های خوش آب و رنگ این روزها هم دیگر خیلی ها از ساخته خوب «کیومرث پوراحمد» یادی نمی کنند. اما شاه بیت قطعه «مادر من» با صدای دلنشین عمو خسرو سینما یعنی «مادر من مادر من تو یاری و یاور من» محال است از یاد ما برود. قطعه ای که زیر صدایش قهقه های دو دختر بود و هر سال در ایام منتهی به روز مادر شاهد انتشار کلیپ هایی هستیم که روی آن ترانه مادر من شنیده می شود. جالب است بدانید که فیلم خواهران غریب در سال 74 که اکران شد رقمی بیش از هشت میلیون تومان فروش داشت!
 

• *رضا صادقی

اغلب مخاطبان «رضا صادقی» آلبوم «پیرهن مشکی» را به عنوان مبدا فعالیت های هنری این خواننده مشکی پوش در نظر می گیرند. اما او پیش از این آلبوم هم آثار متعددی را تولید کرده بود. داستان کارهای رضا صادقی زمانی جالب تر می شود که بدانید او از دهه هفتاد فعالیت حرفه ای خود را آغاز کرد و دو آلبوم او در آن زمان خیلی شنیده شد. البته این شنیده شدن در مقیاس کوچک تری نسبت به آلبوم های پر سر و صدای پاپ آن زمان بود که فروش میلیونی داشتند. آلبوم های «بندر قدیم» و «دو تا قلب» از جمله مجموعه های این خواننده پیش از آلبوم پیرهن مشکی بودند که هنوز هم از آنها گاها یاد می شود. در هر دو این مجموعه ها دو قطعه به اسم «مادر» قرار داشت. کلا رضا صادقی در کارنامه کاری خودش قطعات متعددی در وصف پدر و مادر دارد و البته از بچه های بندر که به خانواده دوستی مشهور هستند انتظاری جز این نمی رود!
 

• *سعید شهروز

از همان اولین آلبوم «سعید شهروز» در کارهای او می شد سنت شکنی های جالبی را دید. یکی از این سنت شکنی ها که تا امروز کمتر مشابه آن را دیده ایم به قطعه «مادر» از آلبوم «نقره داغ» باز می گردد. این اثر شش و هشت دومین قطعه از آلبوم نقره داغ بود ولی آنقدر ریتم و انرژی مثبت داشت که می توانست سرآلبومی نقره داغ باشد! ترانه «صمد پرویس» و آهنگسازی شهروز و تنظیم «بهنام ابطحی» در قطعه مادر تناسب خوبی داشتند و حرف متفاوتی در آلبوم بود. گفتنی ست سعید شهروز برای این قطعه ویدئوی خوش ساختی را هم تولید کرده بود.
 

• *مهدی یراحی

ابتدا قرار بود که آلبوم «امپراطور» در اردیبهشت ماه 92 روانه بازار شود و «مهدی یراحی» این تاریخ را در صفحه شخصی خود اعلام کرده بود. او در همان زمان هم قول انتشار قطعه ای ویژه روز مادر را به هوادارانش داد. مهدی یراحی در عمل به اولین قول خود ناکام ماند و آلبوم امپراطور در فصل پاییز به بازار عرضه شد اما قطعه «مادر» را در موعد مقرر به مخاطبانش ارائه کرد. بر ترانه ای از «رستاک حلاج» یک ملودی اسلو ساخت و تنظیم کرد و با لحن محزونی که دارد به خوبی توانست غم درون ترانه را بروز دهد.
 

• *گروه آریان

بگذریم که این روزها از گروه «آریان» فقط خاطرات خوب باقی مانده است. آریان در اواخر دهه هفتاد شور و هیجان زیادی داشت و با آلبوم «گل آفتابگردون» توانستند نظرات مثبت زیادی را به سمت خود جلب کنند. قطعه ای با ترانه و آهنگسازی «پیام صالحی» و تنظیم «نینف امیرخان» که آن زمان حتی به تلویزیون هم راه پیدا کرد. فضای کلی آن آلبوم ریتمیک و اکتیو بود اما سازبندی و تنظیم قطعه مادر ، سنگین و با فضای ترانه ارتباط خوبی داشت. «یاس کبود» یکی دیگر از قطعات آن آلبوم با صدای «علی پهلوان» و پیام صالحی بود که به زندگی حضرت زهرا (س) مرتبط می شد.
 

• *بابک جهانبخش

اولین حضور «بابک جهانبخش» در عرصه موسیقی پاپ به نه سال قبل و آلبوم «چی شده؟» باز می گردد. جهانبخش بیست و دو ساله برای ششمین قطعه از آن اثر به سراغ قطعه «مادر» رفت. بر خلاف کلیت آلبوم که خیلی اکتیو بود قطعه مادر فضایی آرام و عاطفی داشت. همچنین در وکال آن می شد حس و حال کودکی و نوجوانی خواننده را که خیلی از آن دوران دور نشده بود را یافت.
 

• *مجید خراطها

«مجید خراطها» از آن دسته خوانندگانی است که دست روی هر موضوعی بگذارد تا عمق تراژدی آن موضوع پیش می رود. اغلب ترانه های او که توسط خودش نوشته می شود مضمونی عاشقانه و آنلایک و واسوخت دارد اما ترانه «مادر» در میان قطعاتش بحث جداگانه ای دارد. در این قطعه ترانه از عمق وجود با مادر خود درددل می کند و اعتقاد دارد که مادران از جنس نور و ستاره آفریده شده اند. همین اسفندماه بود که او این قطعه را در کنسرتش اجرا کرد و ویدئویی از مادران خانه سالمندان پخش شد و اشک های زیادی بود که از چشمان حاضرین جاری می شد...
 

• *ایمان قیاسی

«ایمان قیاسی» آنقدر در رسانه ها نبوده است که اغلب مخاطبانش فکر می کنند آلبوم «حساسیت» اولین اثر او بود که سالها از کامینگ سون آن می گذرد و هنوز مهر منتشر شد روی تیزر آن دیده نشده است! این خواننده جوان آلبومی نه قطعه ای به نام «شام آخر» را در کارنامه خود دارد که از سوی شرکت «ایران گام» به بازار عرضه شده بود. آلبومی متنوع با سازبندی و تنظیمی که زمان خودش پیشرو بود و پنجمین قطعه آن یعنی «مادر» بسیار مورد توجه قرار گرفت. ایمان قیاسی از ابتدا پروسه تولید آلبوم حساسیت بارها اعلام کرده که این آلبوم را به مادر مرحومش تقدیم کرده است.
 

• *سیاوش کاظمی

آلبوم «محتاج» در سال 1390 با صدای «سیاوش کاظمی» به بازار عرضه شد. این خواننده در اولین آلبوم خود یک تیم کاری جمع و جور را برای خود برگزید و آلبوم قابل قبولی را تولید کرد. او بر خلاف اغلب خواننده ها که برای سر آلبومی خود به سراغ قطعات ریتمیک یا هاوس و ترنس می روند ، عمل کرد. کاظمی قطعه «مادر» با ترانه ای از «افشین سیاهپوش» و ملودی و تنظیم «ایمان حجت» را به عنوان قطعه اول از اولین آلبوم خود انتخاب کرد. سیاوش کاظمی یک سال بعد آلبوم «ترس» را منتشر کرد و در آن به سراغ تیم کاری متفاوت تری رفت.
 

• *مهراج محمدی

در اوایل دهه هشتاد جوان کم سن و سالی از طریق تلویزیون معرفی شد که تا کنون دو آلبوم منتشر کرده است اما همه او را با دو قطعه معروفش می شناسند. امکان ندارد هر سال روز میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) و میلاد حضرت علی (ع) فرا برسد و قطعات «بانو» و «یا علی» با صدای «مهراج محمدی» از تلویزیون پخش نشود. ترانه قطعه بانو ، از سروده های «فریبا وکیلی» ، در اصل راز و نیازی با بی بی دو عالم بود که مهراج محمدی ملودی آن را ساخت و با تنظیمی از «فرمان فتحعلیان» در آلبوم «ایلا» منتشر شد. آلبوم ایلا کاملا تم مذهبی داشت اما محمدی در دومین اثرش که «بی خیال» نام داشت به سراغ یک فضای جوانانه و عاشقانه رفت.
 

• *میلاد کیانی

یکی از اولین آلبوم هایی که در سال 92 به بازار عرضه شد ، آلبوم «یه جور دیگه» با صدای «میلاد کیانی» بود. جمعی از چهره های سرشناس پاپ او را در تولید این اثر همراهی کردند و میلاد کیانی حسن ختام آلبوم خود را به قطعه «مادر» اختصاص داد. پانزدهمین قطعه آلبوم یه جور دیگه با تنظیمی از «انوشیروان تقوی» شنیده شد و البته به جای اسم آهنگساز و ترانه سرای این قطعه احساسی فقط یک خط تیره درج شد!
 

• *علی شوکت

عنوان قطعه «مامان من» از آلبوم «بیست شهریور» در ابتدا تداعی کننده یک فضای فان است اما این سبک آثار در کارهای «علی شوکت» جایی ندارد. این خواننده پاپ – راک ترانه های تمامی قطعات آن آلبوم را خودش نوشته بود. ترانه سرا در قطعه مامان من سختی ها و مشکلات بدون مادر را در یک فضای خودمانی ترسیم کرده بود و با وجود تفاوتی که نسبت به سایر قطعات آلبوم داشت اما مورد توجه قرار گرفت. «شهرام مویدی» آهنگساز و تنظیم کننده این قطعه بود.
 

• *کیارش حسن زاده

«کیارش حسن زاده» در سال 90 آلبوم «دارم میرم» را به بازار عرضه کرد و پس از آن فعالیت خود را در زمینه انتشار تک قطعات دنبال کرد. بهار سال گذشته که او مراحل پایانی تولید آلبوم «مکث با تو» را پیگیری می کرد ، به مناسبت روز مادر قطعه ای به همین نام را در اختیار مخاطبانش قرار داد. در این قطعه «مهتاب رخصتی» سراینده ترانه بود و «محمد خرمی نژاد» ملودی کیارش حسن زاده را تنظیم کرد. آلبوم مکث با تو در آخرین روزهای سال گذشته به مرحله انتشار رسید.
 

• *علیرضا افتخاری

«علیرضا افتخاری» یکی از معدود خواننده های موسیقی سنتی است که در میان آثار پرشمار او قطعه ای به نام «مادر» یافت می شود. او در آلبوم «قصه شمع» که از تولیدات شرکت «سروش» بود قطعه مادر را خواند که از این اثر او با عنوان «پریزاد» هم یاد می شود.
 

• *زنده یاد «ناصر عبداللهی»

او یکی دیگر از خواننده های جنوبی بود که تا آخرین روز عمرش از قطعات موسیقایی مذهبی غافل نشد. قطعه «یا فاطمه بنت نبی» با صدای زنده یاد «ناصر عبداللهی» کاری کرد که حتی آنهایی که ارتباط خوبی با موسیقی نداشتند هم مجذوب آن شدند. قطعه ای با شعری از «علی معلم» و ملودی ناصر و تنظیم «بهنام ابطحی» اجرای آن در مشهور شدن او نقش به سزایی داشت. ناصر عبداللهی کنسرت های متعددی را در خارج از کشور برگزار کرده بود و در یکی از مصاحبه هایش پیرامون این کنسرتها گفت:« هنگامی که مراسم تمام شدد، یک خانم خارجی  خود را به من رساند و از یک ایرانی خواست تا از من بپرسد ، این سرود چه بود و برای که بود. این خانم گفت: چون با وجود این ‌که چیزی از محتوای شعر متوجه نشدم، ولی به شدت تحت تأثیر قرار گرفته و در حین اجرای آن گریه کردم.»



------------------------------------------------------------------------------------------------
*بخشی از ترانه قطعه «میم مثل مادر»