گفتوگوی «موسیقی ما» با رهبر ارکستر مجلسی ایران و همسرش
منوچهر صهبایی: شنونده در ایران به شنیدن صدای بلند عادت کرده است
موسیقی ما - سما بابایی: ارکستر مجلسی ایران به رهبری «منوچهر صهبایی» رهبر ارکستر، موسیقیشناس و نوازنده ابوا، قرار است بار دیگر کنسرت برگزار کند و از همین حالا میتوان حدس زد که اتفاق مهمی در عرصهی موسیقی کلاسیک رقم بخورد. «منوچهر صهبایی» حالا در ایران ساکن است؛. چند سال پیش که قرار بود رهبر ارکستر سمفونیک تهران باشد، تمام کارهایش در سوییس را رها کرد و به ایران آمد تا خودش را وقف ارکستر سمفونیک کند. آن زمان اما اتفاقات عجیب و غریبی رخ داد و در حالی که نام او به عنوان رهبر ارکستر آمده بود، شخص دیگری جایگزین او شد و خود صهبایی هم از طریق رسانهها از این موضوع آگاه شد. او اما چندان دوست ندارد از آن اتفاق سخن بگوید و فقط به گفتن «حرکتی غیر حرفهای و حتی غیر انسانی» از آن یاد میکند. او یک بار دیگر هم این کار را انجام داده بود. آن زمان که ارکستر سمفونیک تهران در حال انحلال بود، کارهایش را رها کرد و به ایران آمد و دو سال و چند ماهی برای بقای ارکستر تلاش کرد تا سرانجام دیگر شرایط آنقدر بد شد تا او هم دیگر طاقت نیاورد و رفت و چند ماه بعد از آن هم ارکستر برای چند سالی منحل شد. حالا «منوچهر صهبایی» و همسرش «منیژه صهبایی» ناامید از فعالیتهای دولتی، خود ارکستری مجلسی را راه انداختهاند که چند ماه قبل اجرایی انجام داد و حالا هم قرار است دومین کنسرت خود را اجرا کند. به همین بهانه با دکتر «منوچهر صهبایی» و همسرش به گفتوگو نشستیم.
منوچهر صهبایی: آمدن من به ایران تصمیم یکباره نبود. از همان روز اول که از ایران رفتم، میخواستم برگردم. من 35 سال با این فکر در اروپا زندگی کردم. وقتی سالهای سال این فکر در ذهن آدم باشد؛ روزی عملیاش میکند. الان هم خیلی خوشحالم. فقط نباید از خانه بیرون بروم. اگر کمی وضعیت رفتارها و خیابآنها بهتر شود، ایران هنوز بهترین کشور برای من است.
منیژه صهبایی: گفتند میخواهند دو میلیارد ساز بخرند که نخریدند.
منوچهر صهبایی: برای تشکیل یک ارکستر، باید آزمون گذاشته شود. یکی از مشکلاتی که نوازندههای قدیمی و ضعیف در ارکستر با من داشتند، همین بود. اما گذشتن از این سد، کارها را آسان میکند. بسیاری از نوازندههای ما نمیدانند که خوب نمینوازند و برای همین پیشرفت هم نمیکنند.
منوچهر صهبایی: من حدود 35 سال در اروپا فعالیت کردم. موسیقی سمفونیک در اروپا هم شنوندگان خاص خودش را دارد. معمولاً مخاطبان این موسیقی مُسن هستند و دلشان هنر عمیق میخواهد. در آنجا برای هنر ارزنده و سنگین تبلیغ بسیار زیادی میکنند؛ برای هنری که به معنویت نزدیک است تا خوشیهای ساده. برنامهها را برای سه سال تنظیم میکنند و از مدتها قبل همه چیز مشخص شده و در این مدت برنامههای زیادی برای جذب مردم به این موسیقی دارند. موسیقی پاپ که طرفداران خودش را دارد. البته من مخالفتی با موسیقی پاپ ندارم. این موسیقی هم باید مخاطبان خودش را داشته باشد. اما طبیعی است که موسیقیهای جدیتر نیاز به تبلیغات بیشتری دارند. من انتظار ندارم کسی که به کنسرت موسیقی سمفونیک میرود، متوجه آن باشد که من چه کاری انجام میدهم. او باید فقط از موسیقی لذت ببرد و به من برای اجرای بهتر کمک کند.
منیژه صهبایی: «فرزاد فروهشی» مشغول ساخت مستندی از ارکستر ما است. او مستند «رقص دایره» را نیز ساخته که در تیتراژ آن از اثری استفاده کرده که آقای صهبایی آن را ضبط کرده است. من ابتدا که با ایشان صحبت کردم، گفتم اصلاً با خودتان فکر نکردید که این موسیقی را چه کسی ضبط کرده و مثل هزاران قطعهی دیگر از نابودی نجاتش داده است؟ من این گلایه را از مرحوم کیارستمی هم داشتم. ایشان در فیلم «شیرین» سیدیهای آقای صهبایی را کار کردند. ما چشمداشت مالی نداشتیم. اما مناسبات کار حرفهای این است. به هر حال بعد از پخش خبر تشکیل ارکستر، با من تماس گرفتند و پیشنهاد ساخت مستندی از این ارکستر دادند. ضمن اینکه برای من، حمایت هنرمندان سینما و تئاتر بسیار دلگرمکننده است که تنها نیستم.
- * بعد از اتفاقاتی که با ارکستر سمفونیک برای شما پیش آمد، سرانجام تصمیم به تشکیل ارکستر خصوصی گرفتید. بدون شک، با مشکلات فعالیت ارکسترهای خصوصی در ایران نیز آشنا هستید؛ مسائل مالیای که در این زمینه وجود دارد و همچنین مسألهی تداوم که همواره یکی از چالشهای این ارکسترها است. با این وجود انگیزهی تشکیل ارکستر خصوصی توسط شما چه بود؟
- * شما در ایران بیشتر وقتتان را به تدریس میگذرانید؟
- * این یعنی اینکه فعالیتهای بینالمللیتان متوقف شده است؟
- * شما اولین بار ده سال پیش به ایران آمدید. از اولین حضورتان در ایران بگویید.
- * مهمترین مشکل در آن زمان چه بود؟
- * بعد از تعطیلی ارکستر برخوردتان با مسأله چطور بود؟
- * این همه اصرار به فعالیت در ایران از کجا میآمد؟
- * اما در اروپا هم روی مجموعهی «برای ایرانم» کار میکردید.
- * با تمام آسودگیای که فعالیت در اروپا برایتان داشت...
- * شما اولین رهبر مهمان ارکستر بعد از انقلاب بودید.
- * تا آبان 86 که به عنوان رهبر ثابت برگشتید؛ آن هم در بحرانیترین شرایط ارکستر، یعنی زمانی که قرار بود منحل شود.
- * هیچوقت پشیمان نشدید؟
- * و بالاخره به ارکستر آمدید...
- * خانم دکتر شما با این ایدهی آقای صهبایی و بازگشت ایشان به کشور علیرغم وجود فعالیتهایشان در اروپا، موافق بودید؟
- * بعد از گذشت این همه سال نظرتان نسبت به آن اتفاق چیست؟
منوچهر صهبایی: آمدن من به ایران تصمیم یکباره نبود. از همان روز اول که از ایران رفتم، میخواستم برگردم. من 35 سال با این فکر در اروپا زندگی کردم. وقتی سالهای سال این فکر در ذهن آدم باشد؛ روزی عملیاش میکند. الان هم خیلی خوشحالم. فقط نباید از خانه بیرون بروم. اگر کمی وضعیت رفتارها و خیابآنها بهتر شود، ایران هنوز بهترین کشور برای من است.
- * چطور؟
- * در اروپا از آغاز چه میکردید؟
- * بعد دوباره شما به اروپا بازگشتید تا سال 92 که به عنوان رهبر دائم بار دیگر انتخاب شدید و آن اتفاقات عجیب و غریب رخ داد.
- * چرا؟
- * وضعیت نوازندهها چه شد؟
منیژه صهبایی: گفتند میخواهند دو میلیارد ساز بخرند که نخریدند.
- * شما بیش از هر کسی به مشکلات فعالیتهای ارکسترال در ایران آشنا هستید. اما با این حال یک ارکستر خصوصی راه انداختید...
- * حالا با نوازندهها مشکلی ندارید؟
- * چرا؟
- * خانم صهبایی شما ایدهی تشکیل این ارکستر را دادهاید. با همهی این مشکلات چرا به این کار علاقه داشتید؟
- * چه سازی مینواختید؟
- * آقای صهبایی موافق بودند؟
- * چطور سرانجام رضایت دادند؟
- * الان ارکستر چند نوازنده دارد؟
- * نوازندهها چطور انتخاب شدند؟
- * مثلاً چه کسانی؟
منوچهر صهبایی: برای تشکیل یک ارکستر، باید آزمون گذاشته شود. یکی از مشکلاتی که نوازندههای قدیمی و ضعیف در ارکستر با من داشتند، همین بود. اما گذشتن از این سد، کارها را آسان میکند. بسیاری از نوازندههای ما نمیدانند که خوب نمینوازند و برای همین پیشرفت هم نمیکنند.
- * مشکلات راهاندازی یک ارکستر بسیار زیاد است، اما ادامهی فعالیت آن دشوارتر است. موسیقی ارکسترال در ایران نه از حمایتهای بخش دولتی برخوردار است و نه حمایتهای بخش خصوصی و این شرایط ماندن را دشوارتر میکند.
- * با وجود تمام مشکلات؟
منوچهر صهبایی: من حدود 35 سال در اروپا فعالیت کردم. موسیقی سمفونیک در اروپا هم شنوندگان خاص خودش را دارد. معمولاً مخاطبان این موسیقی مُسن هستند و دلشان هنر عمیق میخواهد. در آنجا برای هنر ارزنده و سنگین تبلیغ بسیار زیادی میکنند؛ برای هنری که به معنویت نزدیک است تا خوشیهای ساده. برنامهها را برای سه سال تنظیم میکنند و از مدتها قبل همه چیز مشخص شده و در این مدت برنامههای زیادی برای جذب مردم به این موسیقی دارند. موسیقی پاپ که طرفداران خودش را دارد. البته من مخالفتی با موسیقی پاپ ندارم. این موسیقی هم باید مخاطبان خودش را داشته باشد. اما طبیعی است که موسیقیهای جدیتر نیاز به تبلیغات بیشتری دارند. من انتظار ندارم کسی که به کنسرت موسیقی سمفونیک میرود، متوجه آن باشد که من چه کاری انجام میدهم. او باید فقط از موسیقی لذت ببرد و به من برای اجرای بهتر کمک کند.
- * مخاطبان ایرانی این کار را انجام میدهند؟
- * نمیشود از این میکروفونها استفاده نکرد؟
- * حالا چشمانداز خودتان از فعالیتهای این ارکستر چیست؟
- * فعالیتهای مستقلتان صرفنظر از این ارکستر چیست؟
منیژه صهبایی: «فرزاد فروهشی» مشغول ساخت مستندی از ارکستر ما است. او مستند «رقص دایره» را نیز ساخته که در تیتراژ آن از اثری استفاده کرده که آقای صهبایی آن را ضبط کرده است. من ابتدا که با ایشان صحبت کردم، گفتم اصلاً با خودتان فکر نکردید که این موسیقی را چه کسی ضبط کرده و مثل هزاران قطعهی دیگر از نابودی نجاتش داده است؟ من این گلایه را از مرحوم کیارستمی هم داشتم. ایشان در فیلم «شیرین» سیدیهای آقای صهبایی را کار کردند. ما چشمداشت مالی نداشتیم. اما مناسبات کار حرفهای این است. به هر حال بعد از پخش خبر تشکیل ارکستر، با من تماس گرفتند و پیشنهاد ساخت مستندی از این ارکستر دادند. ضمن اینکه برای من، حمایت هنرمندان سینما و تئاتر بسیار دلگرمکننده است که تنها نیستم.
منبع:
اختصاصی موسیقی ما
تاریخ انتشار : جمعه 3 آذر 1396 - 11:54
افزودن یک دیدگاه جدید