موسیقی ما - زینب مرتضایی فر:زمانی آلبوم‌ها یکه‌تاز عرصه موسیقی بودند. مخاطبان و علاقه‌مندان یک خواننده یا هنرمند ماه‌ها منتظر می‌ماندند تا آلبوم تازه‌اش به بازار بیاید و چند صباحی بشود همدمشان. حالا اما معادلات جهان همان‌طور که در دیگر عرصه‌ها عوض شده، در عالم موسیقی هم تغییرات عمده‌ای داشته است. یعنی همان‌طور که صفحه گوش دادن به خاطره‌ها پیوست و نوار کاست جایش را گرفت، همانطور که بعدتر سی‌دی‌های موسیقی نوار کاست را از رده خارج کردند و تا مدت‌ها یکه‌تاز عالم موسیقی بودند، و همان‌طور که بعدترش یعنی همین دوره‌ای که در آن هستیم رادیوهای اینترنتی و نرم‌افزارهای موسیقی جای همه ابزارهای قبلی را گرفتند، حالا ماجرا شکل دیگری هم به خود گرفته است.

 البته ماجرا این نیست که بگوییم دیگر کسی آلبوم موسیقی نمی‌خرد یا منتظر آلبوم خواننده مورد علاقه‌اش نیست، اما حالا در عصر سرعت نه خواننده‌ها چندین و چند ماه در سکوت می‌مانند و نه مخاطبان به اندازه قبل حوصله‌اش را دارند که منتظر آلبوم همان یک نفر بمانند. کلی انتخاب دیگر دارند و موسیقی در سراسر دنیا به‌طور روزانه تولید می‌شود و با فضای مجازی و رادیوهای اینترنتی خیلی زود به گوش مخاطبان می‌رسد. این روند هم در همه دنیا و ایران طبعا شرایطی را ایجاد کرده که انتشار تک آهنگ‌ها بشود یک اتفاق عادی و همه‌گیر در عالم موسیقی. اتفاقی که طی آن خواننده‌ها ارتباط خود را با مخاطب حفظ می‌کنند و آنها را تا زمان انتشار آلبوم و برگزاری کنسرت با خود همراه نگه می‌دارند.

سال به سال بیشتر

آنطور که به تازگی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده در سال گذشته چهار هزار و ۵۱۴ تک‌آهنگ، ۳۷۷ آلبوم موسیقی، ۳۵۷ اثر تصویری موسیقی (۳۵۰ نماهنگ و ۷ آلبوم تصویری) و ۸۳ کتاب گویا مجوز انتشار گرفته و در سال ۱۳۹۸، سه هزار و ۷۱ تک آهنگ، ۳۵۷ آلبوم، ۲۶۵ اثر تصویری موسیقی (۲۵۹ نماهنگ و ۶ آلبوم تصویری) و ۷۰ کتاب گویا از دفتر موسیقی مجوز انتشار گرفتند.
 
رقم تک‌‌آهنگ‌های مجوزگرفته حکایت از آن دارد که به طور میانگین در هر روز از سال 12 تک‌آهنگ مجوز گرفته‌اند. این رقم در سال 98 پایین‌تر بود و سه هزار و ۷۱ تک آهنگ مجوز انتشار گرفته بودند و بطور مانگین 8 قطعه در هر روز از سوی این دفتر اجازه انتشار یافته بودند.

تلاش برای دیده شدن با هزینه‌های میلیونی

هرچند در آمارهای منتشرشده به این نکته اشاره نشده که چه تعداد از این تک‌آهنگ‌ها منتشر هم شده‌اند اما اگر سراغ مردم برویم احتمالا بخش عمده‌ای از این تک‌آهنگ‌ها را به خاطر نخواهند داشت. هرچند انتشار این همه تک‌آهنگ واقعا اشکال خاصی هم ندارد و آنچه باید بماند می‌ماند و خیلی‌هایشان هم فراموش می‌شوند اما به نظر می‌رسد تب انتشار تک‌آهنگ‌ها روزبه‌روز بیشتر شده و تعداد خوانندگان تک‌آهنگ‌داری که کسی نمی‌شناسدشان کم نیست. ماجرا اما از ابعاد دیگری قابل تامل است و این سوال را ایجاد می‌کند که واقعا مجوزگیرندگان و منتشرکنندگان تک‌آهنگ‌ها به دنبال چه هستند؟ برای کدام مخاطب کار می‌کنند و قرار است چه نیازی را از مخاطب موسیقی برآورده کنند؟ اصلا انتشار این تک‌آهنگ‌ها سود و منفعتی به حال خوانندگان دارد؟

در این روزها که کرونا برگزاری کنسرت‌های موسیقی را تعطیل کرده و روند کاهشی کسب مجوز و انتشار آلبوم در سال‌های اخیر را دوباره به سمت افزایش سوق داده، طبیعی است خوانندگان حرفه‌ای هم وقت بیشتری برای انتشار تک‌آهنگ داشته و هم در فضای خالی برگزار نشدن کنسرت سعی به حفظ ارتباط با مخاطب خود از این طریق داشته باشند. اما در کل انتشار تک‌آهنگ‌ها طی سال‌های گذشته با نوعی تمنا و تلاش برای دیده شدن از سمت جوان‌ترها روبه‌رو بوده است.

همانقدر که تهیه و انتشار یک آلبوم‌ زمان‌بر و پرهزینه است، انتشار تک‌آهنگ راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر است. آن هم در شرایطی که اتفاقا آهنگسازان و ترانه‌سرایان می‌گویند در رکود بازار موسیقی با مشکلاتی روبه‌رو شده و به این سمت رفته‌اند که برای جوان‌‌های بی‌نام و نشان علاقه‌مند به موسیقی قطعاتی را بسازند. این قطعات بین 50 تا 80 میلیون قیمت دارد و می‌توان دلیل اصلی انتشار آن و هزینه کردن برایش را هم در یک عبارت خلاصه کرد: « تک آهنگ دارم، پس هستم!» اما شاید این همه ماجرا نباشد؛ تمنای مطرح شدن، علاقه به لایک‌‌ گرفتن و میل به دیده‌شدن، بیماری مزمن این روزهای ماست که مرزهای مرئی و نامرئی جهان‌های واقعی و مجازی را برهم زده و از خیلی‌ها موجودات غریبی ساده که به سختی قابل درک و فهم هستند.