موسیقی ما - سالِ 1358 است. نخستین سالِ بعد از پیروزی انقلاب. سالی پرمایه و پر از احساساتِ متناقض. سالِ‌ درگذشتِ آیت‌الله طالقانی و سالِ لغوِ قانونِ کاپیتولاسیون.  متضادها در تمام سطوح در حالِ ستیز با یک‌دیگر بودند. جامعه در حالِ پوست‌اندازی بود و موسیقی نیز هم. «چاووش» فعالیتِ خود را آغاز کرده بود. چهره‌های جوان و جدید موسیقی یکی پس از دیگری، قدرتِ عرضِ اندام پیدا می‌کردند. آن زمان لطفی بود و علیزاده و مشکاتیان و هوشنگِ کامکار و چند نفرِ دیگر که مثلِ خیلی هم‌قطاران‌شان ایران را ترک نکرده بودند. آدم‌هایی که هر کدام‌شان، بخشِ مهمی از تاریخِ معاصرِ موسیقی را به دوش کشیدند و هر کدام‌شان سهمی داشتند در روایتِ بخشی از تاریخ با ملودی‌هایِ در دست‌شان.

«حسن کامکار» خانه‌اش را در سنندج فروخته بود و سرمایه کرده بود برای چاووش و آنها داشتند سپیده می‌ساختند و شب‌نورد و آزادی را. آن‌طرف‌ هوشنگ کامکار، هدایایی که سرِ سفره‌ی عقد به او و همسرش هدیه کرده بودند را برداشت، خودش را به بازار رساند و آنها را فروخت تا پولش را بگذارد برای ضبطِ «کجایید ای شهیدانِ خدایی» که بر اساسِ شعری از مولانا در دستگاه ماهور نوشته بود، قطعه‌ای «اوراتوریو»‌ که نمونه‌اش در میانِ آثار آهنگ‌سازان ایرانی چندان نیست.

این قطعه ساخته‌ی موسیقایی عظیمی بود که برای اجرای ارکستر، گروه کر و تک‌نوازان نوشته شده و چون دیگر قطعاتِ «اوراتوریو»، روایتِ لازم برای حرکت از صحنه‌ای به صحنه دیگر، به وسیله صداهای گوناگونی تامین می‌شد که زمینه را برای گروه کر فراهم می‌کند. «کجایید ای شهیدانی خدایی» درونمایه‌ای دارد که هر چند مشخصا مذهبی نیست، اما می‌تواند در همان ساحت بازتعریف شود. چنانچه هوشنگ کامکار خود گفته است: «شبی در خانه بودم که دیدم دسته‌ی سینه زنی رد می‌شد و این آهنگ را می خواند.»

این اثر اگر چه قبل از جنگ ساخته شد، اما در سال‌های آغازِ آن جنگِ تحمیلی که به دفاعی مقدس منجر شد، به عنوان یکی از نمادهای آن سال‌ها مطرح شد.  قطعه را «بیژن کامکار» اجرا کرد؛ خواننده‌ای در آن زمان جوان که صدایش در اوج آمادگی بود و یکی از درخشان‌ترین خوانش‌های‌ش را در همین اثر به نمایش گذاشت. او آن زمان یکی از مهم‌ترین نوازنده‌های کانون چاووش و عضو گروه عارف بود و با محمدرضا لطفی، پرویز مشکاتیان، حسین علیزاده و محمدرضا شجریان به عنوان نوازنده دف، تنبک و رباب هم‌کاری می‌‌کرد و در گروهِ خانوادگی‌شان نیز می‌خواند و می‌نواخت. از آن سال‌ها اگر بگذریم، «بیژنِ کامکار» در سال‌های فعالیتش، کم‌تر اثری مستقل منتشر کرد؛ اما تعدادی از قطعاتی که در آن سال‌ها خواند، راوی تاریخِ شد و بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگِ این سرزمین از جمله آن قطعاتی که برای جنگ خواند و نخستین‌اش، سرود «همت کنید ای دوستان» بود که در زیرزمینِ وزارت ارشاد به اجرا درآمد؛ آن‌هم در روزهایی که مردم هنوز جنگ را باور نداشتند. 

قطعه را «حشمت سنجری» رهبری کرد؛ همان موسیقی‌دانی که در آن برهوتِ سال‌های بعد از انقلاب، تلاش کرد تا ارکستر سمفونیک را سر و سامانی بدهد و برای این هدف خونِ دل‌ها خورد و البته که نتوانست به آرزوهای بلند پروازانه‌اش با این ارکستر برسد؛ اما هر چه بود؛ ارکستر را از مرگی حتمی رهانید.
اجرای «ای شهیدان خدایی» برای «هوشنگ کامکار» و رهبری که مسوؤلیتِ ضبطِ آن را برعهده داشت؛ کار آسانی نبود. بسياری از نوازندگان یا «پاک‌سازی» شده یا هجرت کرده بودند و همین کار را برای آنان دشوار می‌کرد؛ اما «هوشنگ کامکار» در اجرای این قطعه پای‌مردی کرد و چه خوب که این کار را انجام داد؛ چرا که قطعه‌اش برای همیشه به صفحه‌ی تاریخِ این سرزمین سنجاق شد؛ هر چند خودش بگوید: «من برای دلِ خودم کار می‌کنم. این اثر را هم برای دلِ خودم ساختم.»

آهنگ‌ساز برای دلِ خودش نوشت و همین اکسیر سبب شد تا همه جا شنیده شود. در مدارس، پادگان‌ها، حتی شعر را روی در و دیوارهای خیابان‌ها هم نوشتند.

«کجایید ای شهیدان خدایی» که در استودیو «بل» ضبط شد، اثر عجیبی است. قطعه‌ای به شدت پیچیده در موسیقی کلاسیک و در عینِ حال مفهوم برای عامه‌ی مردم. معجزه‌ای که به این آسانی برای هر آهنگ‌ساز به دست نمی‌آید و لابد برای همین هم هست که در این سال‌ها، هنرمندان و ارکسترهای بسیاری آن را بازخوانی و اجرا کرده‌اند که از جمله‌ی آن می‌توان به اجرایش در کلیسای سانتا ماریای شهر رم با گروه کر و ارکستر زهی اشاره کرد. یک‌بار هم «نادر مشایخی» این اثر را با ارکستر سمفونیک تهران روی صحنه برد.  

خود آهنگ‌ساز وقتی در معرضِ این پرسش قرار می‌گیرد که رازِ اثرگذاری این قطعه چیست، پاسخ می‌دهد: « این اثر دارای دو ویژگی هم‌زمان است؛ هم به لحاظ جنبه‌های هنری و آهنگسازی و هم مقبولیت در توده‌های مردم. شبی در خانه بودم که دیدم دسته سینه زنی رد می‌شد و این آهنگ را می‌خواند. خیلی تحت تاثیر قرار گرفتم از اینکه کار این چنین بین مردم رفته است و امروز هم از اینکه دوباره این کار مورد توجه قرار گرفته بسیار خوشحالم.»

همین یکی- دو سالِ پیش هم «بهنود یخچالی»، «قطعه شهان آسمانی با تفسیری جدید از این قطعه با تک‌نوازی علی جعفری پویان منتشر کرد و بارِ دیگر ظرافت‌های آهنگسازی کامکار را به نمایش گذاشت. در اجرای او البته خواننده‌ای در کار نیست و ریتم آهنگ هم کمی تندتر شده و البته در برخی جملات هم می‌توان تفاوت‌هایی را مشاهده کرد.

این اثر در تمامِ این سال‌ها از صدا و سیما پخش می‌شود بی‌آنکه توجهی به حقوقِ مادی و معنوی مولف کنند؛ مثلِ بسیاری دیگر از قطعاتِ این هنرمند و هنرمندانِ دیگر. آهنگ‌ساز به این مساله اعتراض کرد؛ اما آنچه به جایی نرسد البته فریاد است.