موسیقی ما - سعيد اداك: دون شك درخشان‌ترين دستاورد بيست‌و‌پنجمين جشنواره بين‌المللي موسيقي فجر، حضور گروه‌هاي جوان موسيقي به‌خصوص گروه‌هاي شهرستاني در اين جشنواره بود كه در ميان آنها استعدادهاي درخشان بسياري ديده مي‌شد.

اما جداي از اين دستاورد ارزشمند، بدون اغراق مي‌توان جشنواره بيست‌و‌پنجم موسيقي فجر را يكي از پرحاشيه‌ترين دوره‌هاي آن نامگذاري كرد. در اين گزارش تلاش شده تا با نگاهي گذرا به روند برگزاري اين جشنواره نقاط روشن و تاريك آن بيشتر نمايان شود. پرونده بيست و پنجمين دوره جشنواره بين‌المللي موسيقي فجر كه از 7 اسفند آغاز شده بود شامگاه پنجشنبه، 13 اسفند در تالار وحدت بسته شد تا كار يكي از پرحاشيه‌ترين دوره‌هاي اين جشنواره پايان پذيرد.

پرحاشيه بودن جشنواره امسال، دلايل مختلف و گوناگوني داشت كه به اعتقاد بسياري از صاحب‌نظران، بخش عمده‌اي از آن به حركت دير هنگام و كند دبيرخانه جشنواره موسيقي مربوط مي‌شد.

برخلاف جشنواره بيست‌و‌چهارم موسيقي فجر كه دبير آن در مراسم اختتاميه جشنواره بيست‌و‌سوم معرفي شده بود، اين‌بار دبير جشنواره، 10خرداد (يعني با حدود 5 ماه تأخير نسبت به دوره قبل) انتخاب شد و معاون امور هنري وزارت ارشاد طي حكمي خطاب به محمد علي خبري، دبير جشنواره و مديركل دفتر موسيقي تأكيد كرد: اميد است با فعال كردن دبيرخانه جشنواره و استفاده از نظرات تخصصي استادان، پيشكسوتان و هنرمندان اين حوزه در تحقق اهداف بيست‌وپنجمين دوره جشنواره موفق باشيد.

پس از اين اتفاق، 15 مهر نخستين جلسه شوراي سياستگذاري جشنواره موسيقي فجر تشكيل شد تا به گفته دبير جشنواره هر 2هفته يك بار اعضاي اين شورا دور يكديگر جمع شوند و در مورد نحوه برگزاري آن به تبادل نظر بپردازند.

در ادامه اين روند نيز تا پيش از برگزاري نشست خبري بيست‌و‌پنجمين جشنواره موسيقي فجر كه 6 روز پيش از آغاز جشنواره برگزار شده بود عملا كمترين فعاليت رسانه‌اي ممكن براي مهيا كردن افكار عمومي جهت استقبال از اين جشنواره صورت گرفت.

هر چند دبير جشنواره در گفته‌هايش آغاز بحث‌هاي مربوط به جشنواره بيست‌و‌پنجم موسيقي فجر را از اسفند ماه 87 اعلام مي‌كند اما حركت كند در مسير انتصاب‌ها و پيگيري كارهاي مربوط به جشنواره در كيفيت برگزاري، خالي‌ماندن اكثر سالن‌هاي كنسرت و همچنين در برخي مشكلات ديگر كه در ادامه به آنها اشاره خواهد شد انكار‌ناپذير است.

غيبت حميدرضا نوربخش، قائم‌مقام دبير جشنواره موسيقي فجر در طول برگزاري جشنواره نيز از ديگر نكات بحث‌برانگيز آن بود. نوربخش از 16 بهمن امسال به همراه حسين عليزاده و كيهان كلهر براي برگزاري كنسرت‌هايي، در خارج از كشور به سر مي‌برد.

غيبت گروه‌هاي معتبر بين‌المللي و بزرگان موسيقي ايران

پرسش در مورد دليل حضورنيافتن بزرگان موسيقي ايران و همچنين گروه‌هاي مطرح و معتبر موسيقي جهان به‌خصوص از اروپا اصلي‌ترين دغدغه خبرنگاراني بود كه اول اسفند ماه در نشست خبري مسئولان برگزاري بيست‌و‌پنجمين جشنواره بين‌المللي موسيقي فجر شركت كرده بودند.

مديركل دفتر موسيقي ارشاد نيز پاسخ خبرنگاران را در اين زمينه چنين داده بود: رويكرد شوراي سياستگذاري اين جشنواره براي دعوت از گروه‌هاي بين‌الملل بر كشورهاي عضو اكو متمركز بوده است و اين رويكرد براي گسترش روابط فرهنگي بين كشورهاي
عضو اكو با حوزه‌هاي مختلف هنري در ايران در 2جشنواره تئاتر و سينما هم اتفاق افتاد؛ البته دبيرخانه جشنواره به تمامي سفارتخانه‌ها فراخوان شركت در جشنواره ارسال كرد ولي حضور كشورهاي عضو اكو در اولويت بود.

غيبت بزرگان موسيقي ايران نيز كه در دوره‌هاي اخير حضور نسبتا پر رنگي در جشنواره موسيقي فجر داشتند از ديگر مواردي بود كه بسيار به چشم مي‌آمد؛ هر چند كه مسئولان برگزاري جشنواره موسيقي فجر توجه ويژه به جوانان را از رويكردهاي اصلي اين جشنواره عنوان مي‌كردند اما اين موضوع توجيه‌كننده غيبت بزرگان موسيقي ايران در بخش جنبي جشنواره نبود؛ كمااينكه در مراسم اختتاميه جشنواره موسيقي فجر نيز تنها چند چهره پيشكسوت موسيقي از ميان تمام بزرگان موسيقي ايران در اين مراسم شركت كرده بودند كه جاي تامل بسيار دارد.

درخشش بليت‌هاي 40هزار توماني برخي اجراهاي جشنواره موسيقي فجر

بابك رضايي، رئيس انجمن موسيقي و مدير فروش بليت‌هاي بيست‌و‌پنجمين جشنواره موسيقي فجر تعرفه بليت‌هاي جشنواره را در تالار بزرگ كشور 10 تا 35هزار تومان، سالن همايش‌هاي برج ميلاد 20 تا 40هزار تومان، تالار وحدت 8 تا 20هزار تومان، تالار انديشه 8 تا 15هزار تومان، سالن رودكي، سالن سوره حوزه هنري و پرديس ملت 10هزار تومان و فرهنگسراي نياوران را 15هزار تومان اعلام كرده بود.

اين در حالي است كه چنين قيمت‌هايي آن هم براي بليت‌هاي جشنواره‌اي كه با عنوان ويژه فجر برگزار مي‌شود، هرگز توجيه پذير نيست.

طرح فروش اينترنتي بليت‌هاي جشنواره با توجه به وضعيت اينترنت و همچنين عدم‌دسترسي و آگاهي بخش قابل‌توجهي از افراد جامعه، از ديگر نكات قابل تأمل بود.

برگزاري برخي اجراهاي جشنواره فجر در شيراز و كرمان

يكي از اتفاقات مثبت جشنواره فجر برنامه‌ريزي براي برگزاري 9 اجرا در 2 استان ديگر غير از تهران بود تا براي نخستين بار به‌جز پايتخت‌نشينان، مردم 2استان ديگر يعني شيراز و كرمان نيز از برخي برنامه‌هاي جشنواره بين‌المللي موسيقي فجر بهره‌مند شوند.

از ديگر مواردي كه در جشنواره موسيقي با 24 دوره سابقه برگزاري همچنان در آن نقص‌هايي ديده مي‌شد نحوه زمانبندي كنسرت‌ها بود. به‌طور طبيعي پيش از برگزاري هر كنسرت مدت زماني صرف تنظيم سيستم‌هاي صوتي داخل سالن مي‌شود كه زمان آن به نسبت مهارت صدا بردار، كيفيت امكانات صدايي و تعداد سازها متفاوت است. براي نمونه مي‌توان به تأخير 75 دقيقه‌اي در برگزاري كنسرت گروه محمد شريف غزل از افغانستان در فرهنگسراي نياوران اشاره كرد.

در بحث نحوه برخورد برگزار‌كنندگان كنسرت‌ها در 11 سالن اختصاص داده شده به اين امر در تهران بايد تأكيد كرد كه به جز مسئولان برگزاري كنسرت در تالار وزارت كشور كه به‌طور سنتي برخورد نامناسبي با مردم، هنرمندان و اهالي رسانه داشته‌اند بقيه سالن‌ها از وضعيت مناسبي برخوردار بودند.

داوري بخش نواحي

امسال نخستين باري بود كه بخش موسيقي نواحي در جشنواره موسيقي فجر به‌صورت رقابتي برگزار مي‌شد و سؤالي كه از سوي بسياري از فعالان موسيقي نواحي ايران در اين‌باره مطرح مي‌شد اين بود كه چگونه موسيقي نواحي مختلف با توجه به متفاوت بودن زبان، سازها و فرهنگ موسيقايي‌شان امكان رقابت با يكديگر را دارند؟

اين در حالي است كه داوران بخش موسيقي نواحي نه تنها خود در زمينه نوازندگي موسيقي نواحي تخصصي نداشتند بلكه از موسيقي‌دانان و نوازندگان مسلط مناطق مختلف نيز در داوري‌هايشان كمكي نگرفتند كه اين موضوع اعتراضاتي را از سوي برخي شركت‌كنندگان نيز در پي داشت.

همچنين ماجراي ترك سالن اجرا توسط يكي از 3 داور بخش موسيقي نواحي براي شركت در كنسرت پاپ در هنگام يكي از اجراهاي اين بخش، از جمله اتفاقاتي بود كه جزو حاشيه‌هاي داغ جشنواره محسوب مي‌شد.بخش پژوهشي جشنواره امسال نيز جزو كم‌رونق‌ترين بخش‌هاي بيست و پنجمين جشنواره بين‌المللي موسيقي فجر بود كه ميانگين حاضران در اين نشست‌ها به كمتر از 30 نفر مي‌رسيد.

پايان‌بندي

پرونده بيست و پنجمين جشنواره بين‌المللي موسيقي فجر، شامگاه پنجشنبه، 13 اسفند در تالار وحدت در حالي به كار خود پايان داد كه به‌نظر مي‌رسيد نسبت به دوره قبل با افت كيفي چشمگيري مواجه شده بود.

با تمام اين تفاسير، نتيجه‌اي كه از اين جشنواره براي بهتر برگزاري جشنواره بعدي گرفته مي‌شود نيز بسيار با اهميت خواهد بود.

جشنواره موسيقي فجر بعد از برگزاري 25 دوره هنوز دبير خانه‌اي دائمي ندارد و تأسف‌برانگيز‌تر اينكه اختتاميه اين جشنواره درحالي برگزار شد كه باز هم انتخاب دبير دوره بعدي آن به آينده‌اي نامشخص موكول شد تا ريتم لنگ جشنواره موسيقي فجر همچنان نگران‌كننده باشد.