موسیقی ما – بهمن بابازاده: آلبوم «شاه ماهی» جزو آخرین آلبوم‌هایی بود که قبل از ایام محرم و صفر وارد بازار موسیقی کشور شد و در این ایام بود که رفته رفته واکنش‌ها به آن در حال شکل گیری است. با پیشینه‌ای که از این هنرمند سراغ داشتیم، بدون شک هنرمندان و اهالی موسیقی قضاوت‌ها و نظرات جالبی را درباره‌البوم در آینده‌ای نزدیک خواهند داشت. امام فارغ از تمام این واکنش‌های مثبت و منفی پای صحبت‌های جاوید نشستیم و از هر دری با او گپ زدیم.

• چه اتفاقی افتاد که بهرام رادان به عنوان تهیه کننده درآلبوم «شاه ماهی» وارد شد؟

اواسط کار روی پروژه «روی دیگر» بهرام بودیم ومن به عنوان مربی آواز و مشاور هنری به طور مداوم در استودیو در کنار او و کیوان هنرمند بودم. کم کم متوجه شدم چقدردلم برای کار استودیویی و تولید اثری برای خودم تنگ شده است! حدود ۸، ۹ سال از آخرین آلبوم من می‌گذشت و من در این مدت بیشتر اجرای صحنه‌ای (با گروه خودم، رومی، دارکوب، یادمان استاد فقید محمد نوری) داشتم و همین موضوع در کنار تشویق‌های کیوان هنرمند باعث شد ولع من برای انتشار اثری جدید بیشتر شود. ضمن اینکه بین من و بابک زرین از کنسرتم در کاخ نیاوران (تیرماه ۱۳۸۷) دوستی خوبی ایجاد شده بود و بابک می‌ه‌مان ویژه من در کلیه اجراهای صحنه‌ایم بود. او با توجه به ویژگی‌های اجرایی من روی صحنه و نحوه برقراری ارتباطم با مخاطب، همیشه مرا برای انتشار آلبومی متفاوت و مردمی ترغیب می‌نمود. این بود که شروع کردیم به انتخاب شعر و اتود زدن. کم کم کار جدی‌تر شد و علی اوجی به منظور مدیریت هنری و اجرایی سکاندار داستان شد و تیم ما شکل گرفت. بهرام هم که از نزدیک شاهد پیشرفت کار بود و خیلی جدی مسائل را پیگیری می‌کرد، طی چند جلسه به این نتیجه رسید که دوست دارد تهیه کننده آلبوم من شود.

• دوستی نزدیک شما و بهرام در این ماجرا چقدر نقش داشت؟

ما از قبل با هم دوست بودیم و سابقه دوستیمان به دوران نوجوانیمان بر می‌گردد. با وجود اینکه چند سالی هم فاصله سنی داریم، ولی به نظرم درک متقابلمان در کنار هم سلیقگی در هنر باعث به وجود آمدن این حس خوب بین ما شده بود که خوشبختانه در هر دو پروژه موسیقایی «روی دیگر» و «شاه ماهی» میوه شیرینی داد.

• ده سال دوری شما از بازار موسیقی و عدم انتشار آلبوم در این سال‌ها باعث شد فاصله زیادی بین شما و مخاطبانتان بیفتد. مخاطبانی که علیرغم عدم انتشار آلبوم از سوی شما، به اجراهای زنده‌تان آمدند و بسیار هم استقبال کردند. کمی از آن دوره می‌گوئید؟

صدای من بین سالهای ۷۶ تا ۸۰ در سه آلبوم انتشار یافت. همچنین در آلبوم «آزمون و خطا» بابک ریاحی‌پور در سه قطعه همکاری داشتم. در آن دوره موسیقی پاپ تازه در حال جان گرفتن بود و ما جزو اولین‌هایی بودیم که درخواست مجوز برای انتشار آلبوم دادیم. هنرمندان بزرگی هم در آن آلبوم‌ها حضور داشتند. مثلآ در آلبوم اولم «سایه خود» به آهنگسازی بابک امینی، بزرگی چون استاد احمدرضا احمدی دکلمه اشعار را به عهده گرفتند و هنرمندانی نامی چون فرمان فتحعلیان، بابک ریاحی‌پور، علی کهن دیری و شادمهر عقیلی در آن پروژه نوازندگی نمودند و حتی طراحی گرافیکی آلبوم هم به عهده پی‌تر سلیمانی‌پور بود! البته این اثر متعلق به بابک امینی بود و من برای خوانندگی اثر انتخاب شده بودم. بعد‌ها گروه «راز شب» را با دوستان دیگری شکل گرفت و آلبوم «دار قالی» را تولید و منتشر کردیم. سپس آلبوم «زی بازی» به آهنگسازی رامین بهنا.

•  که این آثار را باید جزو آثار خاص پسند آن دوره لقب داد، درست است؟

بله به نوعی. ولی از آنجایی که در آن زمان موسیقی شاد به سبک امروزی (!) هنوز خیلی در ایران جایی نداشت و موسیقی پاپ برای فکر کردن نیز هنوز مشتریان زیادی را به خود اختصاص می‌داد، لذا چنین آثاری با بهره گیری از ایده‌های غربی و تلفیق آن‌ها با عناصر موسیقایی ایرانی، توانست عمده سلیقه مخاطبان جوان و جدی‌تر را به خودش جلب کند. البته خاطرنشان کنم که از‌‌ همان موقع بازاری کار کردن بعضی هنرمندان و ظهور تهیه کنندگان بی‌سلیقه و کم سواد، کم کم باعث ایجاد افت در سلیقه مردم شد، ضمن اینکه رسانه‌ای هم در اختیار ما نبود تا کارمان را بیشتر و بهتر به گوش برسانیم. این بود که جزیره ما رفته رفته کوچک و کوچک‌تر می‌شد.

• آن دوره اگر من اشتباه نکنم باید دوران اوج گیری امثال عصار و ناصر عبداللهی و شادمهر عقیلی بوده. چه چیزی باعث این ریسک از سوی شما شد که در دوره‌ای که همه گوش‌ها به سمت بزرگان پاپ است، بیائید و کار خاص ارائه دهید؟

ببینید، منابعی که ما از آن‌ها تغذیه می‌کردیم شاید بیشترین تاثیر را روی تولیداتمان داشت. موسیقی که ما گوش می‌کردیم و سعی می‌کردیم وجهه ایرانی‌اش را ارائه دهیم، بیشترازغرب سر چشمه می‌گرفت. خود من در آن دوره واقعا نمی‌توانستم با عمده آثار پاپ جدید ارتباط برقرار کنم و خیلی‌هایشان را حتی در حد موسیقی برای کودکان هم نمی‌دانستم! فقط با برخی آثار دوستانم علیرضاعصار و فرمان فتحعلیان حالم دگرگون می‌شد. گروه موسیقی ما (رازشب) نیز که پیگیر موسیقی پاپ – راک جهانی بود، سعی می‌کرد با حفظ مولفه‌های موسیقی شرقی و حضور عناصر ایرانی در کارش، بتواند ضمن نوآوری در حد و توان خود، صدای نسل خودش باشد. همین علاقه درونی و برخی بازخورد‌ها باعث شد در این مسیر پیش‌تر برویم و لطف و توجه هواداران در اجراهای صحنه ایمان بر عزممان می‌افزود. من هم به عنوان یک خواننده با اندیشه‌های نو بیشتر به این سمت کشیده می‌شدم و چنین شد که مشتری‌های من هم آهنگسازهای خاص بودند. البته هیچکدام از آن آثار را من تهیه نکرده بودم و تولید آن بر عهده من نبود. از من دعوت می‌شد و من هم اگر از ایده خوشم می‌آمد، همکاری را می‌پذیرفتم.

• با این اوصاف شما فقط برای دل خودتان در آن دوره کار می‌کردید دیگر؟

نه اتفاقا! همانطور که گفتم اکثر مخاطبان موسیقی آن دوره متولدین دهه‌های ۴۰ و ۵۰ بودند و بنابراین به جرات می‌توانم بگویم که طرفداران موسیقی جدی هم بیشتر بود. آن نوع موسیقی اصلا بیشتر طرفدار داشت. در بعد جهانی هم اگر تاریخ موسیقی را مطالعه کنیم می‌بینیم که وقتی سبک‌هایی مثل ترنس و هاوس ظهور نکرده بودند، موسیقی پاپ مورد علاقه مردم بیشتر رنگ و بوی راک داشت. پس موسیقی راک در بین مخاطب عام هم جایگاه ویژه تری داشت.

• شاید هم یکی از دلایل استقبال مخاطب آن دوره از سبک و سیاق شما این بود که موسیقی پاپ آن زمان، هنوز به ابتذال این دوره نرسیده بود. موافقید؟

من دوست ندارم واژه ابتذال را در مورد موسیقیمان بکار ببرم چون مولفه‌هایی خارج از موسیقی را دراین خصوص بیشتر مقصر می‌دانم ولی شاید پاپ آن دوره هنوز به این حد امروزی، تجاری نشده بود. البته هنوز هم اتفاق‌های خوبی در موسیقی پاپ رخ می‌دهد.

• همین باعث شده ماندگاری ترانه‌های پاپ آن دوره به نسل جدید هم سرایت کند و آن‌ها هنوز هم در آثار آن دوره سیر کنند. این ماندگاری از چه چیزی نشات گرفته؟

می‌توانم جوابم را به دو قسمت تقسیم کنم. اول باید بحث کلام را مطرح کنیم. ما ایرانی‌ها به شعر خیلی اهمیت می‌دهیم. چون سرزمین ما هم جایی ست که ترانه و شعر در آنجایگاه ویژه‌ای دارد. در آن دوره استفاده ما از اشعار کلاسیک علاوه بر کمک در اخذ سهل‌تر مجوزات، استقبال مخاطبی را که تا آن هنگام آن اشعار را بیشتر با موسیقی سنتی شنیده بود، نیز به دنبال داشت. مانند اشعار بزرگانی چون حافظ و مولانا. این قبیل اشعار به علت ماندگاری تاریخی در وجود مردم این مرز و بوم، طبیعتا موسیقی ساخته شده بر خود را نیز از جادوی ساختاری و ماهوی خود بهره‌مند می‌نماید. دوم اینکه خود موسیقی تولید شده شاید حسی‌تر و دلیتر بود و از آنجاییکه ابزارهای رایج امروزی (جهت تصحیح خطاهای خواننده و نوازنده) به این شکل وجودنداشت، باید چیزی در چنته‌ات می‌بود تا جرات کنی کار تولید کنی!

• یکی از منتقدین موسیقی در یادداشتی اشاره کرده بود که هومن جاوید در آلبوم جدیدش، به جای حفظ مولفه‌های موسیقی فاخری که از در ذهن داشتیم، سعی کرده بیشتر به سلیقه روز مردم نزدیک شود و در واقع خودش را پائین آورده برای همسطح شدن با مخاطب روز. جواب شما چیست؟

من در همه این سال‌ها به طرق مختلف بیشتر و جدی‌تر با مردم عادی کوچه و بازار سر و کار داشته‌ام و کار تخصصی‌ام (معماری و شهرسازی) باعث شده به آن‌ها نزدیک‌تر شوم و این اصلاً عیب و یا پایین آوردن سطح نیست. اصلاً چه کسی گفته هنرمند خود را بالا‌تر باید ببیند؟! ولی با این وجود قطعا آلبوم «شاه ماهی» را نباید یک کار عام پسند دانست. چون به وضوح رگه‌هایی از من و نگاه همیشگی من به موسیقی جدی در آن جریان دارد. از اشعار و ترانه‌ها و موسیقی‌ای استفاده نکرده‌ام که زیر سوال برود. اما کاری که کردم این بود که پاسخی بیابم برای این مهم که «موسیقی پاپ فاخر و مردم پسند، از هم فاصله وحشتناکی گرفته‌اند». من سعی کرده‌ام در این آلبوم پیشنهاداتی برای خروج از مشکل یاد شده بدهم.

• در مسیری که سعی کرده‌اید این فاصله‌ها را کمتر کنید، چه بلایی سر دغدغه‌های ده سال پیشتان آمده؟

منظورتان از بلا را نمی‌فهمم! من همچنان دغدغه‌هایم را در مورد ملودی، تنظیم قطعات و طرز خواندن‌ام در همین آلبوم حفظ کرده‌ام. فقط همانطور که گفتم سعی کرده‌ام به بر آیند خوبی از هنرمندانه بودن اثر و مردمی بودن آن، برسم. چیزی که در هدف همه خواننده‌های پاپ جهانی به چشم می‌خورد.

• شما از همکاری با امثال بابک ریاحی‌پور، شاهرخ پورمیامین و آرش سبحانی رسیده‌اید به بابک زرین و... چطور هنوز روی موضعتان اصرار دارید که موسیقیتان پاپ‌تر نشده یا ذائفه‌تان عوض نشده؟

نه اصلا موافق نیستم. این موسیقی، موسیقی پاپ است و مخاطب بیشتری را جلب می‌کند، درست! اما در همین ژانر بسیار جدی‌تر است و چهارچوب‌های هنری یک آلبوم ماندگار را حفظ کرده است. به نظرم بابک زرین در ساختن ملودی‌های ماندگار مهارت زیادی دارد و هوش دیگر این هنرمند در شناسایی نقاط قوت خواننده است که سعی می‌کند روی آن‌ها مانوور دهد. شاه ماهی بی‌شک یکی از پروژه‌های خاص بابک زرین هم هست. ضمن اینکه هنوز بابک ریاحی‌پور و حرفه‌ای‌ترین نوازنده‌ها مرا با علاقه همراهی می‌نمایند. بد نیست لیست نوازندگان و همکاران این آلبوم را ببینید!

• اگر قرار باشد در مورد آلبوم جدیدتان صحبت کنید، می‌خواهم خواهش کنم از قطعه «مزرعه‌های قهوه» شروع کنید. قطعه‌ای که استقبال خوبی از آن به عمل آمده است.

البته به سلیقه برخی دیگر، قطعاتی دیگر مورد پسند واقع گردیده است. اما این اولین والس من است که از کارهای سال‌های قبل بابک زرین و به قول خودش «داخل کمدی» بوده است. چند سال پیش آن را ساخته بود و به کسی نداده بود تا صحابش برسد!

• خودتان این روز‌ها بیشتر درگیر کدام یک از قطعات آلبومتان هستید؟

اگر بحث درگیری باشد که بایدبگویم من بیشتر در حال جمع بندی نظرات و واکنش‌های مردم و صاحبنظران هستم و دلم می‌خواهد به یک بر آیندی از این نظرات برسم. ولی قطعه «عادت» را به خاطر اینکه پسرم خیلی دوست‌اش دارد، این روز‌ها بیشتر گوش می‌کنم!

• بهرام رادان کدام قطعه را بیشتر دوست دارد؟

«عادت» و «شب و روز».

• آقای فرهودی (مدیر استودیو پاپ) چطور؟

از خودشان بهتر است بپرسید ولی فکر کنم مزرعه‌های قهوه.

• دو واکنش برجسته و مهم به این آلبوم را هم به ما می‌گوئید؟

یکی، لطف و توجه سرکار خانم ژاله علو به صدایم که فرمودند: «در صدایت امید هست..» و افتخار بزرگی دادند و گویندگی تیزر آلبوم را نمودند. و دوم اینکه وقتی این آلبوم را آغاز کردم پسر کوچکم در حال زبان باز کردن بود و آهنگ‌ها را به زبان کودکانه‌اش شروع کرد به خواندن...

• و بعد از این همه سال قرار هست هومن جاوید به صورت مستقل روی صحنه برود؟

البته از آخرین کنسرت مستقلم ۳. ۵ سال می‌گذرد ولی قطعا تا قبل از عید در تهران برنامه خواهم داشت. اجرایی قوی که در حال برنامه ریزی برای آن هستیم! کمربند‌هایتان را ببندید!