گفتوگو با محمد معتمدی؛
صدای آواز ایرانی تنبل شده است
او از نسل امروز است و با گذشتگان عادت ديرينه دارد. زادگاهش شهر آيين و مذهب است، اما زمزمه نغمه هاي درونش مسير زندگي او را تغيير داد تا جايي كه امروزه آثارش را در آنسوي مرزها خواهي شنيد. محمد معتمدي خواننده موسيقي اصيل ايراني از علاقمندي به صداي استاد آواز ايران به سمت موسيقي آمد و در كنار استادان بزرگي چون محمد رضا لطفي و حسين عليزاده كار خود را آغاز كرد تا جايي كه موفق به دريافت جایزه فرانس موزیک ۲۰۱۳ شد. نبود يك روش و شيوه صحيح آوازي دغدغه اين روزهاي معتمدي است او مي گويد: «عرصه موسیقی نظام فرماندهی درستی ندارد ويا شايد استراتژيك اين نظام اشتباه باشد.یعنی درباره موسیقی، تاثیروچگونگي آن در جامعه ارائه درستي نشده و نگاه نادرستی به این حوزه وجود ندارد.»
چندان بخاطر ندارم از چه زماني به سمت موسیقی رفتم چون موسیقی من را انتخاب كرد و از زمانی که به یاد دارم، موسیقی، آواز و حس خواندن، من را به سمت خود کشاند.اولین نغمه هایی که در زندگی ام شنیدم یک نغمه آشنا و یک صدا درعالم دیگربود كه با گوش من آشنايي داشت به همين دليل است نميدانم موسيقي از چه زماني در من آغاز شد وبه آن علاقمند شدم.
من متولد کاشان هستم، با وجود آنكه گرايش مردم اين شهر بيشتربه سمت اصالت های فرهنگی است و بستری برای پرورش و آموزش موسیقی وجود ندارد اما هميشه سعیم بر اين بود تا آنجا که امكان دارد در دوران نوجوانی از روي آثار اساتید مختلف (كه از طريق آثار صوتی در دسترس بود) تا حدودی موسیقی را یاد بگیریم و درکنار آن آموختن ساز نی را كه به آن علاقمند بودم نيز تمرين ميكردم.البته ناگفته نماند کاشان يكي معروفترین شهرهایی است که گیاه نی مرغوب دارد و بيشتر ني نوازان نی خام را از اين شهر تهيه مي كنند.
در آن دوره بواسطه يكي از دوستان بنام حسين مسعودي نيا(ایشان آن زمان شاگرد استاد جمشید عندلیبی بودند) که نوازنده نی هستند با ساز نی آشنا شدم و آموزش دیدم و بعد از آن چند جلسه مانند آواز، بصورت خود آموز آن را ادامه دادم.
سال 75 براي آموزش و يادگيري موسيقي به تهران آمدم. بسيارعلاقمند بودم نزد استاد شجریان بروم و آواز را در كنار ايشان بياموزم اما آن دوران وضعیت و مشغله کاری سبب شده بود ايشان فرصتي براي تدريس نداشته باشند به همين بخاطر نزد آقای حميدرضا نوربخش رفتم.پيش از اين اطلاع داشتم ایشان نزد استاد شجریان آموزش ديده اند و آنچه که آقاي نوربخش می داند ومی خواند، همان چیزی است که نزد استاد آموخته اند ومن نيزمی توانستم از طريق آقاي نوربخش این تجربیات را دریافت کنم.
شیوه طاهرزاده را با آقای نوربخش و مکتب آوازی اصفهان را نزد دکتر حسین عمومی آموزش ديدم.بعد ازآن بخاطر ندارم چه اتفاقی سبب شد تا با هنرمنداني چون مجید درخشانی، فرهاد فخرالدینی، استادمحمد رضا لطفی، استاد حسین علیزاده ودیگران شروع به همكاري كردم. موسیقی مانند یک سیل آمد و من را با خودش برد، بدون اینکه تصمیمی بگیرم یا اراده ای در برابر آن داشته باشم اما امیدوارم در این فضایی که قرار گرفته ایم مفید واقع شوم.
آن دوران سلیقه شنیداری مردم نغمه های موسیقی سنتی بود و ما هم از آن طریق توانستیم با این موسیقی آشنا شویم.
براي يادگيري موسيقي آذري اولین قدم سفربه تبریز بود. در آنجا از طريق دوستان موزیسین تمرین گویش آوازی و آموختن شعر آذري را آغاز كردم و غزل هايي انتخاب كرده بودم كه متفاوت باشد.چون دوست داشتم آوازهایی که می خوانم بصورت تقلیدی نباشد و فقط اثري باشد برای خودم.
درنهایت کسی که زبان مادری اش آذری نیست نمی تواند مانند یک آذری زبان كه درآن منطقه به دنيا آمده و رشد كرده اجرا كند،اما نهايت تلاش خود براي اجراي تبريز انجام دادم تا نمره قبولی خود را از مردم تبريز دريافت كنم.
جلسه ای که هنرجو با استاد مواجه می شود ملودیي را مي شنود كه بايد آن را تقلید کند و هیچگونه از ظرافتهای تکنیکی یا توانایی های اجرایی آن ملودی را هم یاد نخواهد گرفت. به همین خاطر آواز خوانهایی که هنرجو هستند بصورت اتوماتیک به سمت کسی كشيده مي شوند که در آن دوران از بیشترین اقبال عمومی برخوردار بوده است. اما به اعتقاد من باید در حوزه آواز کسانی که پیشکسوت هستند و تجربه دارند مانند استاد شجریان،استاد ناظری و... با هم فکری موزیسین های چون استاد حسین علیزاده برای آواز شرح درس و روش تدريس مدون طراحی کنند.
مي گويم در زمینه آموزش آواز سنتی هيچ استاد موسيقي متد و روشي کامل و جامع ندارد و این ضعف تاریخی ما است.
دلیل آن نيزاین است که وقتي مردم گرسنه باشند و غذاي خوب به آنها نرسد هر آنچه دم دست باشد خوراك خود مي كنند.اما با وجود عصر ارتباطات همه چيز دم دست قرار دارد ما خوراك خوب فرهنگي براي نسل جوان تهيه نكرديم و مهمترين آن موسيقي است. موسيقي است كه شيوه زندگي جوانها را تعیین
مي كند. به نظر من در دوراني كه زندگي مي كنيم همه چيز رسانه است يعني رسانه عامل تاثيرگذار در فرهنگ جامعه نيست بلكه خود فرهنگ جامعه است.آنچه كه رسانه ارائه مي دهد در مدت كمتر از يك هفته به فرهنگ عمومي تبديل مي شود.
به عنوان يك موزيسين از عملكرد رسانه انتقاد دارم و اميدوارم هرچه زودتر اين مسائل آسيب شناسي شود تا متوجه شويم چه خسارت هاي ملي در عرصه فرهنگ متحمل شده ايم.
- شما بصورت خود آموخته آواز و نوازندگی را یاد گرفته بوديد، از آن دوران و اينكه چطور شد به سمت موسیقی آمدید بفرماييد. آيا زمينه موسيقي در خانواده شما وجود داشت؟
چندان بخاطر ندارم از چه زماني به سمت موسیقی رفتم چون موسیقی من را انتخاب كرد و از زمانی که به یاد دارم، موسیقی، آواز و حس خواندن، من را به سمت خود کشاند.اولین نغمه هایی که در زندگی ام شنیدم یک نغمه آشنا و یک صدا درعالم دیگربود كه با گوش من آشنايي داشت به همين دليل است نميدانم موسيقي از چه زماني در من آغاز شد وبه آن علاقمند شدم.
من متولد کاشان هستم، با وجود آنكه گرايش مردم اين شهر بيشتربه سمت اصالت های فرهنگی است و بستری برای پرورش و آموزش موسیقی وجود ندارد اما هميشه سعیم بر اين بود تا آنجا که امكان دارد در دوران نوجوانی از روي آثار اساتید مختلف (كه از طريق آثار صوتی در دسترس بود) تا حدودی موسیقی را یاد بگیریم و درکنار آن آموختن ساز نی را كه به آن علاقمند بودم نيز تمرين ميكردم.البته ناگفته نماند کاشان يكي معروفترین شهرهایی است که گیاه نی مرغوب دارد و بيشتر ني نوازان نی خام را از اين شهر تهيه مي كنند.
در آن دوره بواسطه يكي از دوستان بنام حسين مسعودي نيا(ایشان آن زمان شاگرد استاد جمشید عندلیبی بودند) که نوازنده نی هستند با ساز نی آشنا شدم و آموزش دیدم و بعد از آن چند جلسه مانند آواز، بصورت خود آموز آن را ادامه دادم.
سال 75 براي آموزش و يادگيري موسيقي به تهران آمدم. بسيارعلاقمند بودم نزد استاد شجریان بروم و آواز را در كنار ايشان بياموزم اما آن دوران وضعیت و مشغله کاری سبب شده بود ايشان فرصتي براي تدريس نداشته باشند به همين بخاطر نزد آقای حميدرضا نوربخش رفتم.پيش از اين اطلاع داشتم ایشان نزد استاد شجریان آموزش ديده اند و آنچه که آقاي نوربخش می داند ومی خواند، همان چیزی است که نزد استاد آموخته اند ومن نيزمی توانستم از طريق آقاي نوربخش این تجربیات را دریافت کنم.
شیوه طاهرزاده را با آقای نوربخش و مکتب آوازی اصفهان را نزد دکتر حسین عمومی آموزش ديدم.بعد ازآن بخاطر ندارم چه اتفاقی سبب شد تا با هنرمنداني چون مجید درخشانی، فرهاد فخرالدینی، استادمحمد رضا لطفی، استاد حسین علیزاده ودیگران شروع به همكاري كردم. موسیقی مانند یک سیل آمد و من را با خودش برد، بدون اینکه تصمیمی بگیرم یا اراده ای در برابر آن داشته باشم اما امیدوارم در این فضایی که قرار گرفته ایم مفید واقع شوم.
- فرمودید موسیقی ذاتی و ژنتیک است یعنی از خانواده به ارث مي رسد، چطور شد بدنبال انتخاب ساز نی رفتید؟آيا صداي این ساز را پيش از اين شنيده بوديد؟
آن دوران سلیقه شنیداری مردم نغمه های موسیقی سنتی بود و ما هم از آن طریق توانستیم با این موسیقی آشنا شویم.
- اول ساز را انتخاب کردید بعد آواز؟
- نزدیکی اصفهان به كاشان در آموختن و گرايش شما به موسيقي چقدر اثر گذار بود؟
- درمحضر اساتيد مکتب اصفهان نيز بوده ايد؟
- استاد بزرگ نی نيز در آنجا سکونت داشتند..
- تحصيلات شما کارگردانی است، هنر سینما چه اثرات مثبتي درعرصه موسیقی دارد؟با توجه به صحبت هاي استاد علیزاده در مورد شما که ايشان می گویند:« محمد معتمدی برای من چون بازیگر سینمایی است که میتواند تمام نقشها را ایفا کند و شاید ویژگی بارز او تطبیق صدایش با انواع سلیقههاست» بنابراين گفته هنر كارگرداني و سينما چقدر توانسته به يادگيري موسیقی، تعامل و هماهنگي شما با هنرمندان ديگر كمك كند؟
- یعنی همكاري و کار گروهی شما با گروهای مختلف مانند«ادیب»،«خورشید»،«هم آوایان»و.. مانند این است که با چندین کارگردان کار مي کنید و متنهای گوناگونی را ارائه مي دهيد ؟
- شما فرموديد براي مسلط بودن به هنر بايد به آن هنر وهنرهاي پيرامون آن اشراف داشت. پس چرا براي تسلط به موسیقی و آهنگسازي تصميم نداشتيد علم موسيقي را هم ياد بگيريد و بصورت تخصصی آن را ادامه دهيد؟
- امروزه نيز كمترخوانندگان موسيقي هستند كه بسوی یادگیری علم موسیقی مي روند و از روي قريحه و ذوق آهنگسازي مي كنند این امربه موسیقی لطمه نخواهد زد؟
- یعنی در اين باره خانه موسیقی هم نقش خواهد داشت؟
- این ذوق و قریحه که شما اشاره كرديد دراكثر هنرمندان وجود دارد تا آنجا كه خيلي از اين دوستان بصورت زیرزمینی فعالیت می کنند و هیچ علم و نظارتي پشت سرآن نيست. اما با اين تفاسير چرا خوانندگان موسیقی سنتی كمتر به سمت آهنگسازي مي روند اما در موسیقی پاپ تقريبا همه خود دستي هم به آهنگسازي دارند ؟
- از اجرای تبریزبفرماييد. با توجه به اینکه شما خواننده آذری زبان نیستید چطور شد که تصمیم گرفتید کار آذری بخوانید ؟
- تا به آن روز آثارهنرمندان آذری را هم گوش داده بوديد؟
براي يادگيري موسيقي آذري اولین قدم سفربه تبریز بود. در آنجا از طريق دوستان موزیسین تمرین گویش آوازی و آموختن شعر آذري را آغاز كردم و غزل هايي انتخاب كرده بودم كه متفاوت باشد.چون دوست داشتم آوازهایی که می خوانم بصورت تقلیدی نباشد و فقط اثري باشد برای خودم.
درنهایت کسی که زبان مادری اش آذری نیست نمی تواند مانند یک آذری زبان كه درآن منطقه به دنيا آمده و رشد كرده اجرا كند،اما نهايت تلاش خود براي اجراي تبريز انجام دادم تا نمره قبولی خود را از مردم تبريز دريافت كنم.
- اگر به شما پیشنهاد كنند به گويش هاي ديگر اجرا داشته باشيد قبول مي كنيد؟
- در جایی شما گفته بودید:«اگر دو هنرمند کارهایشان با هم جفت و جور نباشد خروجی کارشان تناسب هنری نخواهد داشت» این جفت و جوری باعث شده شما با گروهای مختلف همکاری داشته باشد این همکاری و تعامل به چه صورت انجام گرفته آیا آهنگسازان نيزبا شما همکاری دارند؟
- اولين همكاري شما با زنده ياد استاد لطفي بود،چه تفاوت هايي در كارهاي آقای علیزاده و آقاي لطفي وجود دارد؟
- شما سال گذشته برگزیده سال رادیو دولتی فرانسه هستيد،یعنی یک ابداع در موسیقی داشتید؟ این اساتید چقدر در این انتخاب تاثیر گذار بودند؟
- در چند روز گذشته جایزه ای شوالیه به استاد شجریان اهدا شد آن هم از سوی کشورفرانسه بین این دوچه تفاوتی است؟
- یعنی هنرمندان دیگری چون عليرضا قربانی، همایون شجریان، شهرام ناظری و.. به درجه اي نرسیده اند که این نشان را دریافت کنند؟
- اجراهای مختلف در خارج از کشور چقدر توانسته آواز اصیل ایرانی را به کشورهای دیگر معرفي كند واز آن استقبال كردند؟
- فرموديد در خارج از كشور از موسیقی شما به خوبی استقبال شد، آیا آنها از شما در خواست نکردند تدریس داشته باشید؟
- چه کشورهایی آموزش داشتید؟
- خود شما هم علاقمند هستید به زبان اسپانیایی يا عربی بخوانید؟
- شیوه آوازی در کشور ما بيشتر به اينگونه است كه هرفردي كه دوست دارد به سمت آواز برود سبك استاد شجريان را مقابل خود مي گذارد، تا چه زمانی باید سبک استاد شجریان تکرار شود .
جلسه ای که هنرجو با استاد مواجه می شود ملودیي را مي شنود كه بايد آن را تقلید کند و هیچگونه از ظرافتهای تکنیکی یا توانایی های اجرایی آن ملودی را هم یاد نخواهد گرفت. به همین خاطر آواز خوانهایی که هنرجو هستند بصورت اتوماتیک به سمت کسی كشيده مي شوند که در آن دوران از بیشترین اقبال عمومی برخوردار بوده است. اما به اعتقاد من باید در حوزه آواز کسانی که پیشکسوت هستند و تجربه دارند مانند استاد شجریان،استاد ناظری و... با هم فکری موزیسین های چون استاد حسین علیزاده برای آواز شرح درس و روش تدريس مدون طراحی کنند.
- فرموديد يادگيري آواز را نزد آقای نوربخش آموزش دیده اید، ایشان نيز شاگرد استاد شجریان هستند یعنی کارهای شما هم شبیه استاد است؟
- یعنی اگر یک دانشجو بیاید بگوید آقای معتمدی به من آواز یاد بدهید شما به چه شیوه ای کار می کنید؟
مي گويم در زمینه آموزش آواز سنتی هيچ استاد موسيقي متد و روشي کامل و جامع ندارد و این ضعف تاریخی ما است.
- اگر پنجاه سال از نسل آقای شجریان و شما بگذرد نسل های بعد باید چه کار کنند؟
- به نظر شما نسل امروز از آواز سنتی استقبال می کنند؟ یا چه بسا کمتر هم شده باشد و سلایق آنها تغییر کرده ؟
- آیا این دلیل هم وجود دارد که جامعه دچار افسردگي شده ونسل امروزبه دنبال ترانه و آوازهای ریتمیک رفته و کمتربه سمت موسیقی سنتی گرايش دارد.حتی کارهايي كه چندان با محتوا و ارزش شنیداری نداشته باشد.
- کنسرت های پاپ را بیشتر جوانها پوشش مي دهند اما درکنسرت موسیقی سنتی رنج سنی متفاوت است. به نظر شما رسانه در معرفی موسیقی سنتی چقدرمي تواند اثر گذار باشد؟
دلیل آن نيزاین است که وقتي مردم گرسنه باشند و غذاي خوب به آنها نرسد هر آنچه دم دست باشد خوراك خود مي كنند.اما با وجود عصر ارتباطات همه چيز دم دست قرار دارد ما خوراك خوب فرهنگي براي نسل جوان تهيه نكرديم و مهمترين آن موسيقي است. موسيقي است كه شيوه زندگي جوانها را تعیین
مي كند. به نظر من در دوراني كه زندگي مي كنيم همه چيز رسانه است يعني رسانه عامل تاثيرگذار در فرهنگ جامعه نيست بلكه خود فرهنگ جامعه است.آنچه كه رسانه ارائه مي دهد در مدت كمتر از يك هفته به فرهنگ عمومي تبديل مي شود.
به عنوان يك موزيسين از عملكرد رسانه انتقاد دارم و اميدوارم هرچه زودتر اين مسائل آسيب شناسي شود تا متوجه شويم چه خسارت هاي ملي در عرصه فرهنگ متحمل شده ايم.
- كارهايي كه اين روزها بيشتر مورد توجه قرار گرفته تيتراژهاي سريال يا فيلم است،خصوصا در ماه مبارك رمضان كه مخاطبان بيشتري را براي خود جذب مي كند شما تا به امروز چند كارتيتراژ ارائه داده ايد؟
- چه توفيقاتي؟
- از اجراي موسيقي تلفيقي و موسيقي فلامنكو و اينكه چطور شد اين مسير را انتخاب كرديد بفرماييد؟
- در مورد مناجات خواني كه در ماه مبارك رمضان اجرا كرديد و آيا اين انتخاب ريشه در عقايد آييني و مذهبي شهر شما دارد؟
- اين روزها اوضاع موسيقي سنتي به چه صورت است؟
منبع:
روزنامه ایران
تاریخ انتشار : دوشنبه 23 تیر 1393 - 15:56
دیدگاهها
بله ایرج یگانه صدای آواز ایران تکرار نشدنی نیست. تشکر از شما که از استاد آواز ایران به نیکی یاد کردید.
نوابغ دوست داشتنی و ارزشمند ...
ممنون که هستین ...
با سلام
در پرسش بیستم اشتباها مطرح شده که جناب استاد شهرام ناظری تاکنون موفق به دریاقت نشان شوالیه نشده اند در حالی که ایشان چند سال قبل این نشان رفیع هنری را از دولت فرانسه دریافت کردند.
لطفا این مورد را اصلاح بفرمایید.
گقتگویی جالب و خواندنی بود. محمد معتمدی بی شک یکی از سرمایه های موسیقی اصیل ایران در زمینه ی خلاقیت آوازی است.
با تشکر
افزودن یک دیدگاه جدید