موسیقی ما – مدیر کل دفتر موسیقی وزارت ارشاد در روزهای گذشته برای نخستین بار در گفتگو با «موسیقی ما» صحبت هایی مبنی بر آغاز بررسی اعطای مجوز به گونه ای جدید در موسیقی کشور به نام «گفتآواز» (رپ فارسی) داد که با استقبال جالب توجهی از سوی دوستداران این سبک مواجه شد.

به گزارش «موسیقی ما»، پیروز ارجمند ضمن تائید اجماع کارشاناسان این مرکز برای بررسی آثار موسیقی در این سبک، در گفتگویی مفصل با «موسیقی ما» توضیحاتی را در این باره ارائه کرد که در ادامه مشروح صحبت های ایشان را می خوانید:

*داستان مجاز شدن موسیقی رپ با استقبال فراوان علاقمندان این نوع موسیقی در فضای مجازی مواجه شده. از جزئیات اخذ چنین تصمیمی می گوئید؟

فرهنگ ها دارای نقاط مشترکی هستند و ما همیشه به دنبال یک سری کدهای ژنتیکی مشترک بین مردم هستیم. برخی آیین‌های بین اقوام، مشترک است و وقتی که شما تاریخ را ورق می‌زنید متوجه می‌شوید که هیچگاه هیچ نوع مهاجرت و ارتباطی بین فرهنگ‌ها نبوده است. در صورتی که آن دو فرهنگ سازها یا آیین‌های مشابه دارند. این بخش در مقوله مردم شناسی است و ما نقاط مشترک فرهنگی را بررسی می‌کنیم. گاهی دنبال این کدهای ژنتیکی هستیم و در مواردی هم به نتیجه نمی‌رسیم و به عنوان یک فرضیه فقط باقی می‌ماند و اثبات نمی‌شوند. یک بحثی به نام موسیقی‌های مشترک اقوام وجود دارد و سبک‌هایی از موسیقی ممکن است در یک قوم شروع شده باشد و به دگرگونی برسد و به شکل بسط نشده خودش باقی بماند. ساز «سرنا» به نام «سورنای» یعنی ساز جشن در ایران این ساز به شکل سنتی خودش باقی مانده است. اما هم خانواده این ساز در اروپا به «ابوا» تبدیل می‌شود. در مورد نغمات و ملودی ها و فرهنگ اجرای موسیقی هم به همین شکل است.

. * و این اصلی ترین دلیل انتخاب عنوان «گفتآواز» برای این گونه در شکل مجازش است؟

«گفتاواز» هم شکلی از ترتیل خوانی است که از دیرباز در فرهنگ ایران باقی مانده است. در شاهنامه عبارت «رجزخوانی» را می بینیم و در فرهنگ باستانی ما از رجزخوان‌ها نام می‌بردند. این رجزخوان‌ها در میانه میدان برای یکدیگر رجز می‌خواندند و معمولا یک مخالف به نفر اول پاسخ می‌داد و سپس مغلوب می‌شد. این یک سنت دیرینه در فرهنگ ایران است. در دستگاه‌های سه گاه و چهارگاه هم واژه‌های رجز، مخالف و مخالف مغلوب را هم داریم. رجزخوانی یکی از قدیمی‌ترین شیوه‌های ترتیل‌خوانی است یعنی مرز بین موسیقی و گفتار می‌ماند. اروپایی‌ها در اپرا این را به نام رسیتاتیو می‌شناسند که در اینجا هم مرز بین آواز و گفتار باقی می ماند. رسیتاتیو در فرهنگستان زبان فارسی به نام گفتاواز مصوب شد. این مقوله در موسیقی سنتی ما به نام رجزخوان‌ها یا شاهنامه خوان‌ها وجود داشته است .

* تکلیف موسیقی در این گونه جدید چه خواهد شد؟

جایی که به ملودی کامل و آواز نمی رسد، آن بخش ترتیل‌خوانی است. از این نمونه ها در فرهنگ بومی موسیقی ایران به فراوانی یافت می شود. اروپایی ها ابتدا این مقوله را به شکل رسیتاتیو ارائه کردند و بعدا در شکل تحول یافته رپ دیدند. هنوز ترتیل خوانی را به همان شکل قدیم داریم. اگر بخواهیم موسیقی با درون مایه ایرانی داشته باشیم باید یک گفتاواز ملی تولید کنیم که مختصات موسیقی ایرانی در آن است و از سویی دیگر منطبق با فرهنگ اجتماعی ایران است. این تئوری کلی ما است.

* و این تئوری چه زمانی به مرحله عمل خواهد رسید؟

من معتقد هستم که به جای پاک کردن صورت مساله و حذف بحث رپ، بهتر است که آن را بومی سازی کنیم. معمولا یک پترن ریتمیک و سیکل تکرارشونده در زمینه است و در این سیکل تعدادی واژه که به گونه ای خاص طراحی می شوند وجود دارد. در حال حاضر به آن المان‌هایی که رپ را می سازد رسیده ایم و در بخش کارشناسی به آنها دست پیدا کرده ایم. اما به آهنگسازانی احتیاج است که با این المان‌ها، گفتاواز ایرانی را تولید کنند. با توجه به اینکه ریشه در فرهنگ و خاستگاه‌های فرهنگی ما دارد می تواند نمونه جدیدی باشد. بخش مطالعاتی ما تمام شده است و از طریق همین سایت «موسیقی ما» اعلام می کنم آهنگسازانی که علاقمند به حضور در این بخش هستند می توانند با آن المان های مذکور گفتاواز ایرانی را تولید کنند. تمام زمینه ها برای تولید آماده است. دوستان می توانند آثارشان را به دفتر موسیقی ارائه دهند تا بررسی های لازم صورت پذیرد.

* درباره بحث های محتوایی «گفتآواز» به نتیجه‌گیری واضحی رسیده‌اید؟

 پیرامون چیزی که در حال حاضر به عنوان موسیقی رپ شناخته می شود باز هم سیاست حذفی نداریم. این هم پدیده ای مثل ابوا است که در ارکستر سمفونیک از آن استفاده می کنیم. این ابوا نمی تواند ناقض سرنای ما باشد. در «گفتآواز» هم باید برخی دغدغه‌ها و شرایط اجتماعی ما به روز شود.

*صحبت ‌هایی مبنی بر آغاز فعالیت ‌های رسمی «ِیاس» و «آرمین زارعی» عنوان شده و گفته می شود که فعالیت های این افراد در شرف رسمی شدن است. این موضوع را تائید می‌کنید؟

«یاس» و سایر خوانندگانی که رپ می‌خوانند اگر تولیدات آنها منطبق بر عرف جامعه و ارزش‌هایی باشد که توسط خوانندگان رعایت می‌شود می‌توانند به این عرصه وارد شوند. می توانیم با آنها مذاکره کنیم و به عرصه جدیدی از فعالیت‌های خود وارد می‌شوند. یاس یا هر شخص دیگری برای ورود به موسیقی رسمی باید تغییراتی در ماهیت کار خود به وجود آورند. ما حریمی را برای مسائل شرعی، عرفی و ایرانی خود داریم که باید این نکات رعایت شوند. یاس و بقیه چهره های این حوزه می توانند آثارشان را برای بررسی و کارشناسی به دفتر موسیقی وزارت ارشاد بسپارند. قطعا پس از بررسی و کارشناسی روی آثار آنها و در صورتی که منطبق بر فرهنگ موسیقی اصیل و اصول اجتماعی باشد، قطعا ترتیب اثر خواهیم داد.

* یعنی هنوز درخواستی مبنی بر آغاز رسمی فعالیت‌های ایشان ارائه نشده است؟

به طور خاص از سوی ایشان هیچ درخواستی برای شروع به کار نداشتیم. ما قصد تعیین تکلیف برای موزیسین ها را نداریم و ما به عنوان یک نهاد تخصصی بر خلاف دوره های قبل کار کارشناسی انجام می دهیم. نظارت و برنامه ریزی ما کارشناسی است. لذا اگر دفتر موسیقی روی برخی از سبک های موسیقی مثل رپ کار پژوهشی انجام می دهد و موضوعی را به این شکل بررسی می کند نشان از دوره جدیدی در موسیقی دارد. ما دنبال پاک کردن صورت مساله نیستیم. به دنبال پاک کردن صورت مساله نیستیم و برای بالندگی و بلوغ موسیقی ایرانی تلاش می کنیم. هر ایده و نظری هم که به این بلوغ و بالندگی کمک کند از سوی ما با استقبال رو به رو می شود

* این اقدام دفتر موسیقی را باید نوعی تلاش برای ایجاد تغییر و زائش فضایی جدید و به روز در موسیقی کشور در دولت جدید به حساب آورد؟

قطعا عمین طور است. هرگز به دنبال پاک کردن صورت مسئله نبوده ایم و در پی برخی تغییرات اساسی در موسیقی کشور هستیم. تغییراتی که همراستا با بلوغ و بالندگی موسیقی ایرانی، بتواند همه سلیقه ها را در بحث های فرهنگی حرفی برای گفتن دارند، اشباع کند.