موسیقی ما -  به روزهای پایانی سال نزدیک می‌شویم و مثل هر سال قطعات و آلبوم‌های زیادی در حال انتشارند که بخش زیادی از آنها قطعاتی خارج از جریان اصلی موسیقی‌اند و اتفاقاً به نسبت خوب هم شنیده می‌شوند. همین چند روز پیش -اگر دقیقش را بخواهید، بین پنجم تا دهم بهمن- چهار قطعه منتشر شد که با این‌که در زمره قطعاتی که به صورت متعارف در بخش موسیقی اصیل و پاپ دیده می‌شود نبودند، اما متعلق به خواننده‌های بی‌نام و نشانی نیستند و در این مدت بسیار هم شنیده شده‌اند.
 
آرمان گرشاسبی، کاوه آفاق، سیروان خسروی و کاوه یغمایی و فرواگ (فرهاد مدیری) این هنرمندانند که به جز کاوه آفاق، باقی -با این‌که سال‌هاست در فضای موسیقی حضور دارند- پروژه‌های جدیدی را استارت زده‌اند و در نتیجه با فضای متفاوتی در آثارشان روبه‌رو هستیم که در این مطلب مروری داشته‌ایم بر مسیر آنها در آثار جدیدشان.
 

• «مستم از» با صدای آرمان گرشاسبی

تابستان سال گذشته آرمان گرشاسبی هم مانند خیلی از خواننده‌هایی که در قالب گروه فعالیت می‌کردند، اولین قطعه مستقلش را خارج از «چارتار» منتشر کرد که فضایش در راستای فعالیت‌های او در گروهش بود. او حالا یک‌بار دیگر هم شانسش را امتحان کرده و «مستم از» را این بار هم بدون همکاری با اعضای «چارتار» منتشر کرده است. البته فعلاً خبری از دیس‌بند شدن این گروه منتشر نشده اما آن‌طور که پیداست، فعلاً هم خبری از همکاری مشترک آنها تحت عنوان «چارتار» نیست و صرفاً جسته‌وگریخته کنسرت برگزار می‌کنند.
 
«مستم از»، به لحاظ شخصیتی تفاوت چندانی با دیگر آثار گرشاسبی ندارد اما موسیقی کمی درام بیشتری به خود گرفته و خلاف قطعات گروه و حتی قطعه مستقل پیشین‌اش، استفاده از ساز و فاصله گرفتن از تنظیم‌های تمام الکترونیک اولین چیزی است که در آن به گوش می‌رسد. به نظر می‌رسد آرمان هنوز به فضای قابل اعتنایی (حداقل برای خودش) نرسیده و فعلاً در حال آزمون و خطا است. نکته دیگر این‌که او برخلاف قطعه پیشین، این‌بارکاور متفاوتی برای اثر جدیدش در نظر گرفته است.
 
گرشاسبی به روش همیشگی‌اش کار را با داینامیک پایین خوانده تا با مود موسیقی هماهنگ‌تر باشد. اگر از آرپژها و فضاسازی کلیشه‌ای قطعه بگذریم، با تکنیک و ملودی خوبی در آن مواجه شده‌ایم و استفاده درست از بک‌وکال (هم‌خوان)، فضای درستی به کار داده که به نوعی شناسنامه اثر هم شده است.
 
شعر این قطعه کاری از محمدرضا شفیعی‌کدکنی است و تنظیم آن هم به صورت مشترک توسط خود گرشاسبی و بامداد افشار انجام شده است.

 

• «ژن» از کاوه آفاق

کاوه آفاق سال‌های زیادی در موسیقی ایران فعالیت داشته اما این روزها روند رو به رشدی در موسیقی‌اش اتفاق افتاده و در آثارش حداقل به نظم و برنامه رسیده و به صورت مداوم در حال انتشار آنها است. قطعه «ژن» هم جدیدترین اثر آفاق است که از لحاظ فرم شبیه به دیگر کارهای اوست اما این‌بار به نظر می‌رسد در ترانه رویکردی انتقادی‌تر به خود گرفته و با دست گذاشتن روی کلمه «ژن» که این روزها در ادبیات سیاسی-اجتماعی ایران تعابیر مختلفی از آن صورت گرفته، خواسته تا به شکل زیرپوستی حرف‌هایش را با مخاطب در میان بگذارد.
 
آفاق در این قطعه هم به روال گذشته آهنگسازی و ترانه‌سرایی را خودش انجام داده و تنظیم اثر هم کار آرمان مهربان است که فضاسازی درستی برای مفهوم کلام داشته و توانسته با استفاده به جایش از «کیک» که نقش مهمی هم در گروو و هم در انتقال حس و هدف سازنده قطعه دارد، با روند موسیقی -که بیشترش فضاسازی است- همراه باشد.

البته که کاور «ژن» یکی از نکات منفی آن است و به نظر می‌رسد آن‌طور که باید و شاید با مفهوم کلی قطعه ارتباطی ندارد؛ یا حداقل نتوانسته منظورش را برساند. موضوع دیگر لحن و نوع خوانش خواننده در بخش اوج قطعه است که بر خلاف روند کلی ترانه و نوع خوانش خواننده که در آن با یک آدم مصمم در تصمیمش روبه‌رو هستیم، ثباتش دچار تزلزل و لحنش ملتمسانه می‌شود.

 

• «جای من نیستی» کار مشترک کاوه یغمایی و سیروان خسروی

«جای من نیستی» تیتراژ سریال تازه منتشر شده «نهنگ آبی» است که با فعالیت مشترک دو دوست قدیمی ساخته شده است. تنظیم این اثر را کاوه یغمایی و سیروان خسروی مشترکاً انجام داده‌اند و از این حیث در عین شباهت، شاید شبیهِ مطلق به هیچ کدام از قطعاتی که از این دو هنرمند شنیده‌ایم نباشد. هرچند که ملودی کار شبیه آثار سیروان خسروی است و البته دور از انتظار هم نبوده وقتی آن‌را سیروان به همراه زانیار ساخته باشد.
 
نکته مهمی که در این کار بیش از هر چیز خودنمایی می‌کند؛ تنظیم متفاوت و میکس و مسترینگ و درواقع تکنیک آن است که نکته قوت این تک‌ترک شده است.
 
قطعه با صدای سیروان آغاز می‌‌شود و در کوروس اول (ترجیع‌بند)، صدای کاوه یغمایی را می‌شنویم که جای درست تغییر خواننده، یکی از اتفاق‌های دلنشین این قطعه است؛ به خصوص که گیتار الکتریک هم صدای غالب کار می‌شود و یغمایی حضورش را اعلام می‌کند. هر چند که در ادامه، به شکل کلاسیکی، جای خواننده‌ها در ورس و کوروس تغییر می‌کند و درست همین جا است که فضای ناآشنایی شنیده می‌شود؛ فضایی که از کارهای کاوه بسیار دور است و به نظر می‌آید بیش از هر چیز، صرفاً متأثر از فضای سریال بوده است.

اگر کلیت کار را در نظر بگیریم، انگار سیروان از فضای همیشگی‌اش کمی فاصله گرفته و سراغ دغدغه‌های جدیدش در نوع تولید و ارائه موسیقی‌اش رفته است. خسروی چندی پیش در مصاحبه‌ای که بخشی از آن را در اینستاگرامش منتشر کرد گفته بود به دنبال تجربه‌های جدید در موسیقی‌اش است و به نظر می‌رسد این قطعه موقعیت مناسبی را برای چیزهایی که درسرش می‌پروراند در اختیارش گذاشته است.
 
به هر حال فعلاً نمی‌توان با قاطعیت از تغییر فضای موسیقی سیروان حرفی به میان آورد چرا که «جای من نیستی» حاصل دو تفکر متفاوت است و نهایتاً باید گفت قطعه‌ی تازه منتشر شده شاید نوعی قلق‌گیری مارکت و زمینه‌سازی برای تغییر فرم موسیقی یغمایی، به خصوص سیروان باشد.
 
کاور فوتوی آن هم از دیگر نکات مثبت این قطعه به شمار می‌رود.

• «گل لاله لاله» با صدای فرواگ

فرواگ نام هنری فرهاد مدیری است که سال‌ها است دغدغه موسیقی دارد و به تازگی مشغول تولید و انتشار آثارش شده است. دومین قطعه او «گل لاله لاله» است که اثری ساده و دوست داشتنی است و می‌تواند در سبد سلیقه مخاطب ایرانی قرار گیرد.

فرواگ برخلاف قطعه اولش (خاطره) که با وجود این‌که آن هم محلی بود (کاور قطعه‌ای با صدای ابراهیم منصفی) اما در فضای جزفیوژن ساخته شده بود، این‌بار یک اثر پاپ یا شکل درست‌تر آن پاپیولار منتشر کرده که شبیه به آثار فولک شنیده شده با صدای مهران مدیری است. البته شباهت صدای مدیریِ پسر به صدای مدیریِ پدر شاید نکته‌ای منفی نباشد چراکه به نوعی اجتناب‌ناپذیر است. مثل اکثر پدر و پسرهای موسیقی؛ از کاوه یغمایی گرفته تا همایون شجریان.
 
نکته دیگر این اثر، تیزر خوش رنگ و لعابش است که در فضایی روستایی ساخته شده و فضای ساده و بی‌آلایش موسیقی فرواگ، مخاطب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شاید نکته منفی این اثر، زمان انتشارش باشد. قطعه‌ای که به‌شدت مناسب روزهای عید و فصل بهار است، در سردترین روزهای زمستان منتشر شده و از این حیث می‌تواند به پروموت کار ضربه بزند.

فرواگ قرار است به زودی آلبومش را منتشر کند و با توجه به دو قطعه‌ای که از آن منتشر کرده، به نظر می‌رسد به سراغ بازخوانی قطعات محلی رفته باشد؛ کاری که نمونه آن این روزها بسیار دیده و شنیده می‌شود.