موسیقی ما - جهان دوران‌ جدیدی را از سر می‌گذراند؛ دورانی پرالتهاب و عجیب. کووید نوزده -که بردن پیاپی اسمش نیز دیگر ناخوشایند به نظر می‌رسد- زندگی میلیاردها انسان را در سراسر جهان تحت تاثیر خود قرار داده است.

باید امیدوار بود که این ویروس هر چه سریع‌تر پای خود را از زندگی بشر بیرون بکشد؛ اما هر چه هست در روزهایی که به سر می‌بریم، تاثیراتش را بر زندگی‌مان گذاشته و به تبع آن فعالیت‌های هنری را نیز تحت‌ تاثیر خود قرار داده است. اما از آنجا که هر پدیده‌ای می‌تواند در عین شر مطلق، خیرهایی نیز داشته باشد، هیولای کنونی سبب شده تا بسیاری از هنرمندانی که تا پیش از این دست‌نیافتنی بودند به برگزاری کنسرت‌های رایگان آنلاین برای مخاطبان دست زنند؛ اگرچه این خیر در برابر نابسامانی‌ای که در وضعیت اقتصادی بسیاری از هنرمندان به وجود آورده، بسیار اندک می‌نماید.
 

• تاثیرات اقتصادی یک ویروس چرب بر معیشت‌ هنرمندان

به‌نظر می‌رسد جامعه‌ی موسیقی یکی از اقشاری است که از این ویروس آسیب‌های جدی‌ای دیده است؛ اسفندماه سال گذشته که اوج روزهای کاری برای اهالی موسیقی بود، دستور توقف فعالیت‌ها و کنسرت‌ها داده شد و این در حالی است که هنرمندان موسیقی ماه‌های معدودی را برای فعالیت در اختیار دارند.
 
از ستاره‌ها اگر بگذریم، عمده فعالان موسیقی از وضعیت اقتصادی چندان مطلوبی برخوردار نیستند؛ برای نمونه می‌توان به هنرمندان موسیقی نواحی اشاره کرد که بسیاری‌شان حرفه‌ی دیگری ندارند و امکان فعالیت در زمینه‌ی موسیقی نیز برایشان حتی در روزهای عادی هم مقدور نیست و محتاج کمک‌‌هزینه‌های اندکی هستند که دولت در اختیارشان می‌‌گذارد و این روزها در وضعیت به‌مراتب سخت‌تری قرار دارند.
 
در این میان بخشی دیگر از معیشت اهالی موسیقی از طریق تدریس در آموزشگاه‌های موسیقی می‌‌گذرد. طبق آماری که وزارت ارشاد ارائه داده، در سراسر ایران ۱۵۰۳ آموزشگاه موسیقی فعال هستند. حالا دو ماه است که این آموزشگاه‌ها تعطیل است و چشم‌انداز روشنی برای ادامه‌ی فعالیت‌ در ماه‌های آتی نیز وجود ندارد و به‌این ترتیب بسیاری تنها منبع مالی خود را از دست داده‌اند.
 
این همان مساله‌‌ای است که «حمیدرضا نوربخش» -مدیرعامل خانه‌ی موسیقی- نیز به آن اشاره کرده و با تاکید بر این نکته که بسیاری از آموزشگاه‌ها برای پرداخت اجاره‌ی ملکشان دچار مشکلند، از عدم ثبت‌نام هنرجویان برای ترم جدید خبر داده و در این باره گفته است: «مدرسان موسیقی که معیشت‌شان از این طریق بوده و راه دیگری ندارند با مشکل روبرو هستند.»
 
چندی قبل انجمن صنفی هنرمندان موسیقی نیز در نامه‌ای به رئیس جمهور ضمن تاکید بر وضعیت معیشتی بسیار نامناسب اهالی موسیقی از او و وزارت ارشاد استمداد طلبید که پرداخت سهم بیمه کارگری اهل موسیقی برای چند ماه آینده را تقبل کنند تا هنرمندان موسیقی بتوانند با تبعات و زیان کمتری این دوران دشوار را پشت سر بگذارند.
 

• هنرمندان ایرانی برای روحیه به مردم چه کردند؟

در این میان برخی نهادها و ارگان‌ها به صرافت افتادند تا از امکانات فضای مجازی استفاده کرده و برای فعالان موسیقی که این روزها خانه‌نشین‌ شده‌اند، برنامه‌هایی را در نظر بگیرند که از جمله آنها می‌توان به برنامه‌ی «نوروزخانه» اشاره کرد که در آن تعدادی از برترین هنرمندان این عرصه (در سبک‌های مختلف) به اجرای برنامه پرداختند. برخی موزیسین‌ها نیز به صورت مستقل در صفحه اینستاگرام خود برای مخاطبین اجرا کردند. انجمن موسیقی کرمان نیز یک رقابت‌ اینترنتی در زمینه‌ی تک‌نوازی،‌ گروه‌نوازی و خوانندگی شکل داد. انجمن موسیقی نیز آرشیو منحصر به فرد خود را گشوده و فیلم برخی از اجراهای خاطره‌انگیز دهه هفتاد را برای عموم روی کانال تلگرامی خود قرار داده است. این اقدامات در این لحظه کمتر به درآمدی برای هنرمندان منجر شده است؛ اما شاید بتواند فصل جدیدی برای ایجاد راه‌های تازه‌ی اقتصادی برای هنرمندان باشد.
 

• اینستاگرام و روزهای کرونایی

هنرمندان موسیقی از آنانی که کنسرت‌های پیاپی داشتند تا کسانی که کمتر در سالن‌های رسمی به اجرای برنامه می‌پردازند نیز در این روزها از طریق اینستاگرام با مخاطبان خود دیدار می‌کنند. آنان از این راه کمک گرفته‌اند تا مخاطبان دوران قرنطینه را راحت‌تر از سر بگذرانند.
 
از جمله‌ی گروه‌هایی که برنامه‌های خود را به صورت «لایو» اجرا کردند، می‌توان به گروه دال اشاره کرد که شانزدهم اسفندماه کنسرتی برای چهارهزار نفر مخاطب انجام داد. «روزبه نعمت‌اللهی» نیز۲۴ اسفند در سالن همایش‌های برج میلاد حضور پیدا کرد و از همان‌جا در سالن خالی به اجرا پرداخت و درباره‌اش گفت: «به پاس محبت‌ و عشق مخاطب‌ها روبروی صندلی‌های خالی خواهد خواند.»
 
فرزاد فرزین نیز ۲۸ اسفند در کانال یوتیوبش برای مردم به صورت زنده موسیقی اجرا خواهد کرد آن را عیدی به مخاطبان‌ش عنوان کرد. گرشا رضایی، بنیامین بهادری، اشوان، آرون افشار و ... نیز در این مدت اجراهای اینستاگرامی داشته‌اند.
 
کاوه آفاق، خواننده موسیقی پاپ راک در روزهای قرنطینه با انتشار ویدئوهایی از اجرای خانگی‌اش، مخاطبان خود را سرگرم کرد. او به تازگی ویدئویی از اجرای قطعه «شال» را منتشر کرده است.
 

• موسیقی بدون مرز دستاورد ویروس بد

«موسیقی بدون مرز در قالب کنسرت‌های خانگی». این شعار بسیاری از بزرگان موسیقی جهان بود و سبب شد تا به‌طور خودجوش به این فکر بیفتند که در دوران قرنطینه خانگی موسیقی را به خانه‌های مردم ببرند.
 
ایگور لویت، پیانیست روس‌تبار آلمانی بعد از فراگیری این بیماری نوشت: «سالن‌های کنسرت خالی‌اند. شنیدن و تجربه موسیقی در کنار هم دیگر میسر نیست. این اتفاق غم‌انگیزی است. با این‌همه مایلم موسیقی را با شما به اشتراک بگذارم. بشنوید و موسیقی را به هر شکلی که میسر است تجربه کنید. می‌خواهم چیزی را امتحان کنم: کنسرت خانگی.»
 
او سونات پیانوی شماره ۲۱ (والداشتاین) اثر بتهوون را به طور زنده اجرا کرد. از آن طرف ارکستر فیلارمونیک برلین که یکی از پیشروترین ارکسترهای دنیاست، اعلام کرد اپرای کارمن را بدون تماشاگر اجرا و از طریق استریم‌ها به خانه علاقه‌مندان به موسیقی کلاسیک می‌آورد. آنان هم‌چنین به منظور تشویق مردم به در خانه ماندن و توقف در امر قطع زنجیره انتقال ویروس کرونا آرشیو ویدیویی سایت خود را به رایگان در اختیار مخاطبان موسیقی قرار داده است.
 
از آن طرف «مائوریچیو مارکینی»، خواننده اپرا، در بالکن خانه‌اش در فلورانس به اجرای برنامه پرداخت.
 
جیمز بلانت، آهنگساز و ترانه‌سرای بریتانیایی که در کنار التون جان به صدر ۱۰۰ آهنگ داغ بیلبورد راه پیدا کرده هم در سالن فیلارمونی الب هامبورگ بدون تماشاگر کنسرت برگزار کرد. این کنسرت را صدها هزار نفر در خانه‌هایشان دیدند.
 
گروه Backstreet Boys کلیپی برای مبارزه با کرونا منتشر و آن را تقدیم به همه کسانی کرد که در قرنطینه به سر می برند. این گروه از گروه‌های بسیار معروف دهه 80 و 90 میلادی است که طرفداران زیادی از سرتاسر دنیا دارد.
 
ارکستر فیلارمونیک ونکوور نیز به صورت لایو اجراهایی را برگزار کرده‌اند. اعضای «بک استریت بویز» در خانه‌های خود محبوب‌ترین قطعه‌شان را اجرا کردند. مهم‌ترین اقدام در این زمینه اما کنسرت اتاق پذیرایی التون جان برای امریکاست که باید آن را اولین کنسرت خیریه برای ایالات متحده در راستای حمایت از کسانی دانست که تحت تاثیر ویروس کرونا قرار گرفته‌اند.
 

• یک جهان، با هم در خانه

«یک جهان، با هم در خانه» نیز ایده‌ای است که توسط لیدی گاگا، خواننده مشهور آمریکایی و سازمان‌های بهداشت جهانی ‌و گلوبال سیتیزن ترتیب یافته است.

در این کنسرت خانگی که هجدهم آوریل برگزار می شود، ستاره‌هایی چون بیلی آیلیش، لیزو، التون جان، پال مککارتنی، آندریا بوچلی، جان لجند، بیلی جو آرمسترانگ، جی بالوین، و کیت اربن در خانه‌های خود هنرنمایی خواهند کرد. هنرمندان و‌ چهره‌های مشهور دیگری مانند کری واشنگتن، لنگ لنگ، پیرانکا چوپرا، و دیوید بکهام نیز به عنوان مهمان در بخش‌هایی از این برنامه حضور خواهند داشت.

اما این کنسرت خانگی را مجریان برنامه‌های طنز شبانه شبکه های اصلی تلویزیونی آمریکا به صورت مشترک اجرا می‌کنند. جیمی فَلِن، جیمی کیمل، و استیون کُلبِر، که در اصل رقیب یکدیگر محسوب می شوند، در تولید این برنامه خیریه، مشارکت دارند.
این کنسرت خانگی به صورت هم‌زمان از شبکه‌های تلویزیونی سی بی اس، ان بی سی، و ای بی سی، سایت های اینترنتی آمازون و اپل، و شبکه های اجتماعی فیسبوک، اینستاگرم، و یوتیوب پخش می‌شود.

به گفته برگزارکنندگان این کنسرت، هدف اصلی این برنامه سرگرمی ‌و انتقال امید و انرژی مثبت به میلیون‌ها آمریکایی است در قرنطینه خانگی هستند.

تمامی درآمد حاصل از این کنسرت به سازمان بهداشت جهانی اهدا می‌شود تا صرف مبارزه با ویروس کرونا، تجهیز کادر درمانی، و کمک به بیماران و نیازمندان شود.

یک کنسرت خانگی مشابه هم در تاریخ نوزدهم آوریل در بریتانیا و با حضور هنرمندان محلی برگزار می‌شود. آن کنسرت از طریق شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی پخش خواهد شد.
 

• اقدام مالی ستاره‌های موسیقی

در این میان تعدادی از اهالی موسیقی کمک‌های مالی خود را برای مقابله با این ویروس انجام دادند.
 
«مدونا» مبلغ یک میلیون دلار به بنیاد بیل گیتس و همسرش برای مبارزه با کروناویروس اهدا کرد. بیل گیتس بنیانگذار شرکت «مایکروسافت» در حال تامین مالی هفت شرکت منتخب برای ساخت واکسن«کرونا ویروس« است.
 
تیلور سوئیفت نیز به تعدادی از هواداران خود نفری ۳ هزار دلار کمک کرد.
 
آریانا گرانده هم به هوادارانی که درآمدشان را از دست داده‌اند کمک‌های نقدی می‌کند. این کمک‌ها مبالغی از ۵۰۰ تا هزار دلار است.
 

• کدام یک از اهالی موسیقی ایران و جهان کرونا گرفتند؟

در جریان شیوع ویروس کرونا هنرمندان متعددی در جهان بر اثر ابتلا به این یروس جان باخته‌اند. «سرجیو باسی» ترانه‌سرا و خواننده فولک ۶۳ ساله ایتالیایی، «ژان لبر» ویلون‌نواز ۸۰ ساله فرانسوی، «اورلوس مابله» آهنگساز ۶۶ ساله کنگویی، «مارس مانو دی بانگو» نوازنده‌ی ساکسوفون در سن 86 سالگی، «مایک لونگو» پیانیست جز و آهنگساز ۸۳ ساله آمریکایی، «دیتو ماریانو» آهنگساز ۸۲ ساله ایتالیایی، «لوییجی رونی» خواننده ۷۸ ساله ایتالیایی، «والاس رونی» ترومپت نواز جز ۵۹ ساله نیویورکی، «الیس مارسالیس» پیانیست جز ۸۵ ساله از نیواورلئان، «کریستینا مون پالاسی» آهنگساز ۶۱ ساله آمریکایی، «آدام شلزینگر» ترانه‌سرا و آهنگساز ۵۲ ساله آمریکایی، «بوکی پیزارلی» گیتاریست ۹۴ ساله آمریکایی،‌ «جو دیفی» خواننده‌ی شناخته شده آمریکایی 61 ساله،‌ «جان پراین» موزیسین تحسین‌شده آمریکایی در ۷۳  و «نیرمال سینگ خالسا» خواننده ۶۷ ساله هندی از جمله آن‌ها هستند.
 
«لوسین گرینجه» رییس شرکت یونیورسال میوزیک گروپ که آن را بزرگ‌ترین شرکت در صنعت موسیقی دنیا می‌دانند و «مرین فیت‌فول» خواننده و بازیگر بریتانیایی نیز هم‌اکنون با این بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
 
در ایران نیز «حامد عسگری»‌ (شاعر و ترانه‌سرا) مبتلا به این بیماری شد که هم‌اکنون دوران‌ نقاهت خود را می‌گذراند. «امیر عظیمی» خواننده موسیقی پاپ به کرونا مبتلا شده بود و توانست آن را شکست دهد. «هوشنگ جاوید» نیز یکی دیگر از کسانی است که به این ویروس مبتلا شده و هم‌‌چنان در قرنطینه‌ی خانگی به سر می‌برد. او هم‌اکنون در علی‌آباد کتول و در منزل بستری است و به دلیل عوارض ناشی از دوران دفاع مقدس، ریه‌های‌ش دچار‌ آسیب شده و همین شرایط بیماری را برایش دشوارتر کرده؛ به‌خصوص آنکه در شهری که به سر می‌برد، امکانات پزشکی چندانی وجود ندارد و او با چالش کمبود اکسیژن در دوران قرنطینه مواجه است. «سید محمد میرزمانی» آهنگساز و موسیقی‌دان نیز اواخر اسفندماه سال گذشته به این بیماری مبتلا شد. او هم‌اکنون از بیمارستان مرخص شده و در خانه به قرنظینه‌ی خود ادامه می‌دهد. «بیژن خاوری» خواننده قدیمی پاپ دیگر هنرمندی بود که به این ویروس دچار شد.
 
در این میان «محمد جمشیدی» و «مجید جمشیدی» از فعالان موسیقی لاهیجان در فاصله‌ی یک هفته به خاطر این بیماری جان خود را از دست دادند.