26 تیرماه سالروزِ درگذشتِ مجتبی میرزاده (استاد برجستهی موسیقی) بود
از شيرين نوازي تا اوراد خواني
موسیقی ما- کردستان نه تنها بخش مهمی از موسیقی مقامی ما را از آن خود کرده که در موسیقی دستگاهی و ردیفی نیز سهم موثری داشته است. تعدادی از مهمترین موسیقی دانان از آهنگسازان گرفته تا نوازندگان و خوانندگان از این حیطه برخاسته اند. از خانواده کامکارها گرفته تا خوانندهای چون شهرام ناظری و ... تا بهروز غریب پور که سالهاست خود به تنهایی در حال تشکیل اپرای ملی است . مجتبی میرزاده نیز یکی از این نام هاست که تاثیرات مهمی در شیرین نوازی ویلن داشته و از آن گذشته خود ملودیهای بسیاری را در موسیقی مقامی این خطه ساخته است. او شیوه ای نوین در نوازندگی و آهنگسازی از خود نشان دادٰبی آنکه هیچ گاه از محضر معلمی به صورت مستقیم بهرهمند شود.شاید حالا در کنار درخواست آمرزش برای روح او، از آن معلم پیرش – خان بابا خان خسروی- یاد کرد که خود نوازنده ویلون بوده و گاهی در کلاسهایش سازی مینواخته و شاگردانش را با این ساز آشنا میکند. باید در کنار آن از اردوی رامسر هم یاد کرد که "میرزاده"را نیز چون مشکاتیان به جامعه موسیقی معرفی کرد و راهش را باز کرد تا به آکادمی موسیقی تهران برود.
اما با نگاهی به زندگی «مجتبی میرزاده»، نمی توان از تاثیر «حسن زیرک» گذاشت که در رادیوی کرمانشاه آوازهای کردی اجرا کرد و نوازنده جوان را که تا پیش از آن آشنایی چندانی با موسیقی سرزمینش نداشته است با این نوای اسرار آمیز آشنا کرد و زندگی او را دگرگون. میرزاده از زیرک ترانهها و آوازها و مقامها را آموخت و بعدها خود ترانههای ماندگاری خلق کرد که بسیاریشان حالا خود بدل به بخشی از فرهنگ این سرزمین بدل شد. شاید هنوز باشند کسانی که نوای سولوی ویولون او را از رادیوی آن زمان به یاد داشته باشند و در کنار آن خاطره قطعاتی را که او ساخته بود و نگرشی نوین را در موسیقی کردی به وجود آورده بود. تا پیش از او هیچ کس آوازهای اورامی را در همراه با ارکستر اجرا نکرده بود، اما تسلط میرزاده به موسیقی کردی و از آن طرف موسیقی ارکسترال چنین مساله ای را دامن زد و سبب شد تا این آوازها دیگر در محدوده عدهای خاص نماند که اگر مانده بود،لابد الان سرنوشتی مشابه با بسیاری از نواهای دیگر را داشت که در گوشه و کنار این سرزمین فراموش شده اند و یا تنها در خاطره کسی مانده که هیچ کس حتی نیم نگاهی هم به او ندارد.
او موسيقي را با تمام ابعادش تجربه كرده است، حتي آن زمان كه با خوانندگان نامي دورانش به كافههاي شبانه ميرود تا زندگياش را بگذراند؛ اما هنوز كه هنوز است آن قطعات جزو خاطرهانگيزترين قطعاتي هستند كه در موسيقي پاپ ايران وجود دارد.موسيقي پاپي كه آن زمان وجود داشت،فرسنگها فاصله دارد با ايني كه هم اكنون هست و اين خوانندگان – فرقي نمي كند در داخل يا خارج از كشور- اجرا مي كنند. او در خلق آثار موسیقی مرزی نمی شناخت، از تکنوازی ویلن در موسیقی کردی و فارسی گرفته تا نوازندگی به همراه گروه در ضبطهای استودیویی، از موسیقی محلی لری و ... گرفته تا موسیقی کلاسیک غربی و پاپ، جاز و بلوز، از موسیقی سنتی تا ترانههای کوچه بازاری و سرودهای انقلابی و موسیقی فیلم که هر کدام در جای خود قابل بررسی است.شايد بايد در اين ميان از تاثير پرويز ياحقي بر او گفت. اين تاثيرپذيري نه از ضعف هنري او كه از تلاشش براي كسب تجربههاي جديد گفت. مجتبی میرزاده نوازندگی خود را متاثر از نوازندگی پرویز یاحقی می دانست و همیشه با احترام و فروتنی از ایشان یاد می کرد اما شخصیت مستقل ویولن میرزاده کاملاً مشهود و دارای ویژگیهای مختص خود است. در ویولن میرزاده تکنیکهای غربی نوازندگی ویولن همراه با شیرینی موسیقی ایرانی نمود دارد تریولههای قدرتمند و سریع، گلیساندوهای کم اما بجا و آرشه کشی نرم اما مستحکم از خصوصیات نوازندگی اوست. "چهار مضراب شوشتری" تکنوازی ویلن، به همراهی تنبک بیژن کامکار، توانایی و قدرت کم نظیر و حتی بی نظیر او را در نوازندگی ویلن ایرانی به خوبی نشان می دهد ( آلبوم " بداهه نوازی ویلن مجتبی میرزاده" )... افسوس که در سالهای آخر زندگی و در اوج تجربه و خلاقیت، همانند بسیاری دیگر از هنرمندان، به دلیل جفای زمانه، گوشه سکوت و خاموشی گزید و هنر موسیقی ایرانی از نبوغش بی نصیب ماند.به همين خاطر است كه به نوازندگي كمانچه نيز روي آورد و آن را نيز ممتاز نواخت و خاطره ساز. او مجموعهای از خصوصیات یک موزیسین برجسته را دارا بود و تواناییش در تک نوازی و بداهه سرایی به گونهاي بود كه ميتوانست هر سازي را بنوازد و به اجرا درآورد.آثار ارکستری او سرشار از ملودیهای گوناگون و بدیع است.بر او نيز در پايان عمر چون بسياري ديگر جفا شد،اما آثار به يادمانده از او خود گواهي بر تواناييهاي اوست كه آهنگهایي كه حسن زیرک و مظهر خالقی اجرا كرده اند،چه آناني كه براي خواننده اي چون علیرضا افتخاری ساخته است. از آن طرف تنظيمهايش بر روي آثاري چون ترانههای «دایه دایه»( موتورچی )، «بزران بزران»، «میری» (جنگ لران)، «دالکه»، «تفنگ»، «زندگی»، «قدم خیر»، ، و ... در موسیقی لری با صدای رضا سقائی ماندني است و آلبوم "نوروز آوارگان" با صدای عبدالوهاب مددی (موسیقی افغانی)، آلبوم "به یاد آن گذشته" با صدای همایون کاظمی،آلبومهای " زلف بنفشه "، " یوسف گمگشته " و " نفس باد صبا " با صدای نادر گلچین،آلبوم "مست عشق" با صدای اکبر گلپایگانی(گلپا)،آهنگسازی و تکنوازی بسیاری دیگر آهنگها با صدای خوانندگانی چون: هایده، معین، گوگوش، داریواش اقبالی و... داراي اهميت بسياري است.
اما با نگاهی به زندگی «مجتبی میرزاده»، نمی توان از تاثیر «حسن زیرک» گذاشت که در رادیوی کرمانشاه آوازهای کردی اجرا کرد و نوازنده جوان را که تا پیش از آن آشنایی چندانی با موسیقی سرزمینش نداشته است با این نوای اسرار آمیز آشنا کرد و زندگی او را دگرگون. میرزاده از زیرک ترانهها و آوازها و مقامها را آموخت و بعدها خود ترانههای ماندگاری خلق کرد که بسیاریشان حالا خود بدل به بخشی از فرهنگ این سرزمین بدل شد. شاید هنوز باشند کسانی که نوای سولوی ویولون او را از رادیوی آن زمان به یاد داشته باشند و در کنار آن خاطره قطعاتی را که او ساخته بود و نگرشی نوین را در موسیقی کردی به وجود آورده بود. تا پیش از او هیچ کس آوازهای اورامی را در همراه با ارکستر اجرا نکرده بود، اما تسلط میرزاده به موسیقی کردی و از آن طرف موسیقی ارکسترال چنین مساله ای را دامن زد و سبب شد تا این آوازها دیگر در محدوده عدهای خاص نماند که اگر مانده بود،لابد الان سرنوشتی مشابه با بسیاری از نواهای دیگر را داشت که در گوشه و کنار این سرزمین فراموش شده اند و یا تنها در خاطره کسی مانده که هیچ کس حتی نیم نگاهی هم به او ندارد.
او موسيقي را با تمام ابعادش تجربه كرده است، حتي آن زمان كه با خوانندگان نامي دورانش به كافههاي شبانه ميرود تا زندگياش را بگذراند؛ اما هنوز كه هنوز است آن قطعات جزو خاطرهانگيزترين قطعاتي هستند كه در موسيقي پاپ ايران وجود دارد.موسيقي پاپي كه آن زمان وجود داشت،فرسنگها فاصله دارد با ايني كه هم اكنون هست و اين خوانندگان – فرقي نمي كند در داخل يا خارج از كشور- اجرا مي كنند. او در خلق آثار موسیقی مرزی نمی شناخت، از تکنوازی ویلن در موسیقی کردی و فارسی گرفته تا نوازندگی به همراه گروه در ضبطهای استودیویی، از موسیقی محلی لری و ... گرفته تا موسیقی کلاسیک غربی و پاپ، جاز و بلوز، از موسیقی سنتی تا ترانههای کوچه بازاری و سرودهای انقلابی و موسیقی فیلم که هر کدام در جای خود قابل بررسی است.شايد بايد در اين ميان از تاثير پرويز ياحقي بر او گفت. اين تاثيرپذيري نه از ضعف هنري او كه از تلاشش براي كسب تجربههاي جديد گفت. مجتبی میرزاده نوازندگی خود را متاثر از نوازندگی پرویز یاحقی می دانست و همیشه با احترام و فروتنی از ایشان یاد می کرد اما شخصیت مستقل ویولن میرزاده کاملاً مشهود و دارای ویژگیهای مختص خود است. در ویولن میرزاده تکنیکهای غربی نوازندگی ویولن همراه با شیرینی موسیقی ایرانی نمود دارد تریولههای قدرتمند و سریع، گلیساندوهای کم اما بجا و آرشه کشی نرم اما مستحکم از خصوصیات نوازندگی اوست. "چهار مضراب شوشتری" تکنوازی ویلن، به همراهی تنبک بیژن کامکار، توانایی و قدرت کم نظیر و حتی بی نظیر او را در نوازندگی ویلن ایرانی به خوبی نشان می دهد ( آلبوم " بداهه نوازی ویلن مجتبی میرزاده" )... افسوس که در سالهای آخر زندگی و در اوج تجربه و خلاقیت، همانند بسیاری دیگر از هنرمندان، به دلیل جفای زمانه، گوشه سکوت و خاموشی گزید و هنر موسیقی ایرانی از نبوغش بی نصیب ماند.به همين خاطر است كه به نوازندگي كمانچه نيز روي آورد و آن را نيز ممتاز نواخت و خاطره ساز. او مجموعهای از خصوصیات یک موزیسین برجسته را دارا بود و تواناییش در تک نوازی و بداهه سرایی به گونهاي بود كه ميتوانست هر سازي را بنوازد و به اجرا درآورد.آثار ارکستری او سرشار از ملودیهای گوناگون و بدیع است.بر او نيز در پايان عمر چون بسياري ديگر جفا شد،اما آثار به يادمانده از او خود گواهي بر تواناييهاي اوست كه آهنگهایي كه حسن زیرک و مظهر خالقی اجرا كرده اند،چه آناني كه براي خواننده اي چون علیرضا افتخاری ساخته است. از آن طرف تنظيمهايش بر روي آثاري چون ترانههای «دایه دایه»( موتورچی )، «بزران بزران»، «میری» (جنگ لران)، «دالکه»، «تفنگ»، «زندگی»، «قدم خیر»، ، و ... در موسیقی لری با صدای رضا سقائی ماندني است و آلبوم "نوروز آوارگان" با صدای عبدالوهاب مددی (موسیقی افغانی)، آلبوم "به یاد آن گذشته" با صدای همایون کاظمی،آلبومهای " زلف بنفشه "، " یوسف گمگشته " و " نفس باد صبا " با صدای نادر گلچین،آلبوم "مست عشق" با صدای اکبر گلپایگانی(گلپا)،آهنگسازی و تکنوازی بسیاری دیگر آهنگها با صدای خوانندگانی چون: هایده، معین، گوگوش، داریواش اقبالی و... داراي اهميت بسياري است.
تاریخ انتشار : شنبه 26 تیر 1400 - 14:48
افزودن یک دیدگاه جدید