موسیقی ما - در حالی که کمتر از دو هفته به شروع سی‌ودومین جشنواره‌ی موسیقی فجر زمان باقی است، سرانجام دیروز جدول این رخداد منتشر شد. جدولی که اگر حضور فریدون شهبازیان و علیرضا افتخاری (همراه با ارکستر ملی) و همچنین شهرداد روحانی (با همراهی ارکستر سمفونیک) - که هر دو از ارکسترهای دولتی هستند - را نادیده بگیریم و البته چند چهره‌ی معدود دیگر از جمله «پروین بهمنی» و همچنین «دکوئنده»، از حضور اساتید، بزرگان و چهره‌های نامدار موسیقی ایران خالی است. البته حضور چهره‌های جدید در بخش پاپ نظیر «حامد همایون» که این روزها در اوج محبوبیت است و بلیت‌های هر چهار سانس از اولین اجرای رسمی‌اش، در روز اول تمام شد و همچنین اجرای ژیوان گاسپاریان در بخش بین‌الملل و اجرای آریا عظیمی‌نژاد در بخش تلفیقی را می‌توان از نکات جالب توجه این دوره از جشنواره قلمداد کرد.

هر چند می‌توان تعدد اجراهای بخش تلفیقی و تنوع بخش پاپ را نقطه قوت این دوره دید؛ اما با نگاهی دیگر به جدول امسال، می‌توان غربت موسیقی سنتی و جای خالی اساتید و بزرگان موسیقی ایرانی را در انبوه اجراهای بخش‌های دیگر مشاهده کرد. اجرای سالار عقیلی، خنیاگران مهر، گروه آن، لوتوس و گروه‌های همنوازان سایه و چهارباغ به همراه چند گروه دیگر از جمله اجراهایی هستند که مخاطبان موسیقی ایرانی می‌توانند از آن بهره بگیرند. 

در جشنواره‌ی امسال چند تک‌نوازی هم وجود دارد که از جمله‌ی آن می‌توان به اجراهای عیسی غفاری، بهاره فیاضی و پویان بیگلر اشاره کرد.
 

• ارکستر ملی با خواننده‌‌ای هیت 

بالاخره قرار است ارکستر ملی، در روز شنبه 22 دی ماه آغازگر برنامه‌های جشنواره‌ی امسال باشد. فریدون شهبازیان درباره این اجرا گفته است: «اولین اجرای ارکستر ملی در دوره جدید فعالیتی خود در سی و دومین جشنواره موسیقی فجر با اجرای آثاری از حسین دهلوی و منتخبی از آلبوم های «نیلوفرانه» به آهنگسازی عباس خوشدل و «شور عشق» به آهنگسازی من خواهد بود. در این اجراها علیرضا افتخاری به عنوان خواننده حضور خواهد داشت.» ارکستر ملی با حضور علیرضا افتخاری و رهبری فریدون شهبازیان در تاریخ 22 دی ساعت 18:30 در تالار وحدت و پنج شنبه 30 دی ساعت 21 در برج میلاد به اجرای برنامه بپردازد. ارکستری که چند ماهی است از حیاتِ آن می‌گذرد و «فریدون شهبازیان» رهبری آن را در دست دارد و حالا قرار است برای اولین برنامه‌ی خود، از حضور «علیرضا افتخاری» به عنوان خواننده بهره ببرد. خواننده‌ی کهنه‌کار موسیقی سنتی ایران که در این سال‌ها حضوری کم‌رنگ در عرصه‌ی موسیقی داشته، در عمر حرفه‌ای خویش با بسیاری از بزرگان همکاری داشته و خالق تعدادی از پرمخاطب‌ترین آثار موسیقی ایرانی است، این بار هم قرار است با ارکستر ملی قطعاتی چون «شور عشق»، «محرم راز»، «ساقی‌نامه» و... را بخواند. این برنامه ساعت 18 و 30 دقیقه در تالار وحدت تهران اجرا خواهد شد.
 
 

• حضور پررنگ ارکسترها

به این ارکسترها دقت کنید:‌ «ارکستر موسیقی ایران، ارکستر پارس، ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر سمفونیک تهران و ایتالیا، کر نامیرا و ارکستر فیلارمونیک، ارکستر فیلارمونیک کردستان، کر ارکستر سمفونیک تهران، کر فلوت تهران، ارکستر بادی‌کارا، ارکستر نیلپر، آنسامبل پرکاشن تهران و ارکستر خانه‌ی هنرمندان» اینها از جمله گروه‌های کلاسیک و ارکسترهایی هستند که قرار است در جشنواره‌ی امسال به اجرای برنامه بپردازند. با نگاهی به اجراهای جشنواره می‌توان حضور پررنگ این سبک را در جدول سی‌ودومین جشنواره‌ی موسیقی فجر مشاهده کرد. البته که این اقدام را می‌توان به فال نیک گرفت، به خصوص اینکه ارکسترهای موسیقی کلاسیک، معمولا در ایام سال در مهجوریت به سر می‌برند و همچنان این گروه‌ها سهم چندانی از مخاطبان ندارند. سال گذشته آغازگر برنامه‌های جشنواره‌ی موسیقی ارکستر سمفونیک بود که قطعه‌ی «نی‌نوا» را به رهبری «علی رهبری» روی صحنه برد؛ اجرایی که البته حاشیه‌هایی هم به همراه داشت که تا پایان جشنواره همچنان ادامه داشت. امسال اما اولین اجرای جشنواره 25 دی ماه انجام خواهد شد و علاوه بر آن، سی‌ام دی ماه نیز برنامه‌ای دیگر با عنوان ارکستر سمفونیک تهران و ایتالیا روی صحنه خواهد رفت.
اما در این دوره از جشنواره، «فیروزه نوایی» به همراه گروه فلوت تهران، به اجرای برنامه خواهد پرداخت. این گروه، یک گروه چهل نفره‌ی فلوت است که با سرپرستی «فیروزه نوایی»  -فلوتیست ایرانی مقیم خارج از کشور- راه‌اندازی شده است. از جمله اعضای این گروه می‌توان به عسل حناچى، مونا طاهریان، مریم گلزاریان، کلاریز کشاور، مهدی کیانی و… اشاره کرد که تعدادی‌شان از شاگردانِ اساتیدی مثل محمدعلی لقا، مجید سینکی، ناصر رحیمی و آذین موحد هستند.

ارکستر پارس به سرپرستی «ناصر نظر» نیز در سومین روز از جشنواره به اجرای برنامه خواهد پرداخت،‌ اما از جمله اجراهای قابل تامل این دوره، کنسرت حسام اینانلو و با تریوی هلندی «رامبراند (Trio Rembrandt) در تالار وحدت تهران است. در بخش اول این کنسرت، گروه هلندی روی صحنه می‌رود و به اجرای منتخبی از قطعات ساخته شده این گروه می‌پردازد. در بخش دوم کنسرت، حسام اینانلو نیز به این گروه می‌پیوندد و اجرایی را مبتنی بر بداهه‌نوازی ارائه می‌دهد. این گروه پیش‌تر نیز سابقه همکاری با موسیقی‌دانان ایرانی همچون کیهان کلهر و حسین علیزاده را داشته و کنسرت‌های مشترکی را با این هنرمندان ایرانی برگزار کرده است. آلبوم مشترک این گروه با کیهان کلهر نیز به احتمال فراوان تا پایان سال جاری توسط نشر معتبر ECM روانه بازار خواهد شد. «حسام اینالو» نوزانده کمانچه و آهنگساز به تازگی آلبوم «وهم» را منتشر کرده که در این آلبوم با «تونی اورواتر» نوازنده مطرح کنترباس «رامبراند تریو» همکاری کرده است
.
گروه کر ارکستر سمفونیک تهران به رهبری «رازمیک اوحانیان» و همچنین ارکستر خانه‌ی هنرمندان ایران به رهبری «محمد سریر» از جمله دیگر برنامه‌های این ارکستر است. ارکستر «بادی‌کارا» از دیگر برنامه‌های کلاسیک این دوره از جشنواره است. این ارکستر آنسامبلی متشکل از مطرح‌ترین نوازنده‌های ایران است به رهبری بردیا کیارس که قرار است در این کنسرت، قطعات شاخص موسیقی جهان را در در سبک‌های متفاوت اعم از لاتین، جَز و… اجرا کند. این ارکستر در دور تازه فعالیت‌های خود قرار است در سی و دومین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر و در شهر رشت کنسرت‌هایی را برگزار کند.
 

• بین‌الملل‌های کم‌روغ

روز پنج‌شنبه 23 دی‌ماه مهم‌ترین برنامه، حضور «ژیوان گاسپاریان» است. ژیوان گاسپاریان از جمله نوابغ موسیقی است که امسال با دو اجرا در جشنواره امسال حضور دارد. نوازنده سرشناس ساز دودک که کنسرت های فراوانی را در سراسر جهان روی صحنه برده است. این در حالی است که در جشنواره سال گذشته هم خبر حضور گاسپاریان در ایران به طور رسمی اعلام شد؛ اما تنها چند روز مانده به آغاز جشنواره، گاسپاریان به آنفولانزای شدید مبتلا شد و با انتشار فیلمی اعلام کرد که توانایی جسمی لازم را برای برگزاری اجرای صحنه‌ای در ایران را ندارد. او به عنوان مدرس دانشگاه موسیقی ارمنستان تاکنون بیش از هفتاد نوازنده دودوک را برای اجراهای حرفه‌ای تعلیم داده است.

«داکوئنده دل مورانو» نیز دیگر چهره‌ی نامی این رخداد است، موسیقی‌دان سرشناسِ اسپانیا قطعن در این رخداد اجرایی هیجان‌انگیز خواهد داشت؛ البته می‌توان «دولتمند خال‌اف» را نیز از دیگر چهره‌های شاخص این رویداد دانست. یک گروه کوبه‌ای از ژاپن و آنسامبل شهرزاد که قرار است با پیانوی ایگور شوتسوف روی صحنه برود، آنتونیو زومباخو، گروه رامبرانت هلند (با همراهی حسام اینانلو)، گیوم پره، شوسان تریو از فرانسه، گروه آزار از ارمنستان و شهید پرویزخان هم از دیگر گروه‌های حاضر در این بخش هستند
.
 

• گروه‌های ایرانی

سال‌هاست که حضور یا عدم حضورِ بزرگان موسیقی به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های جشنواره‌ی موسیقی فجر مطرح است. از یک طرف عده‌ای بر این اعتقادند که حضور چهره‌های نامی است که به این جشنواره اعتبار می‌دهد و از آن طرف، برخی این رخداد را عرصه‌ای برای جوانانی می‌دانند که در ایام سال امکان اجرا ندارند. امسال اما از پیشکسوتان در جشنواره خبری نیست، سال گذشته حضور گروه موسیقی «کامکارها» با چنان حرف و حدیث‌هایی همراه شد که «هوشنگ کامکار» امسال اعلام کرد که در صورت حضور در جشنواره، چند برابر سال گذشته دستمزد خواهد گرفت. از ماه‌ها قبل زمزمه‌هایی برای حضور «شهرام ناظری» وجود داشت و گویا مذاکراتی نیز در این خصوص انجام شده بود که این امر نیز منتفی شد. حالا اما  گروه «راز و نیاز» به سرپرستی «سالار عقیلی» - خواننده‌ی شناخته شده‌ی موسیقی سنتی- ایران در تالار وحدت روی صحنه می‌رود. این خواننده سال گذشته نیز دو اجرا در جشنواره داشت که یکی از آنها همین اجرایش همراه با گروهش بود. «سالار عقیلی» امسال برنامه‌های متعددی را با این گروه در شهرستان‌های مختلف به اجرا درآورد که با استقبال بسیار خوبی روبه‌رو شد. عقیلی با همراهی حریر شریعت زاده، حامد فکوری، مهدی باقری، آرش فرهنگ فر و شهرام غلامی این گروه را تشکیل داد که تاکنون اجراهای مختلفی در ایران و خارج از کشور داشته‌اند.
 
گروه «خنیاگران مهر» به سرپرستی «نیوشا بریمانی» نیز قرار است در روز دوم جشنواره به اجرای آثاری از «بهزاد عبدی» با آواز «وحید تاج» بپردازد. این گروه پیش از این، قطعاتی از «بهزاد عبدی» را با آواز «محمد معتمدی» روی صحنه برده بود. این گروه از جمله گروه‌های تازه‌تأسیس موسیقی سنتی است که نوازندگان آن را بانوان فعال در عرصه موسیقی تشکیل می‌دهند و پنجم مردادماه برای اولین بار به صورت رسمی در تالار وحدت روی صحنه رفتند. تعدادی از این قطعات برای اولین بار است که اجرا می‌شوند و برخی دیگر نیز در گذشته با ارکسترهایی چون ارکستر ناسیونال اکراین یا ارکستر ملی ایران اجرا شده بود که این بار توسط ارکستر سازهای سنتی به روی صحنه خواهد رفت. همچنین در این اجرا شاهد برگزاری قطعاتی از اشعار کلاسیک و معاصر خواهیم بود که همه از ساخته‌های بهزاد عبدی هستند.
 
 

• نواحی‌های همیشه مظلوم

بخش «نواحی» نیز با توجه به از دست دادن و درگذشت اساتید بسیاری در سال‌های گذشته، چندان پر و پیمان نیست؛ اگر از «پروین بهمنی» بگذریم، دیگر چهره‌ی شناخته شده‌ای از بزرگان موسیقی نواحی ایران وجود ندارد و رویکرد جشنواره میدان دادن به نسل‌های جدیدتر و متفاوت‌تر این بخش مثل گروه «لیان»، گروه «رستاک» و «آوای موج» است که در این سال‌ها برنامه‌های متعدد و پرمخاطبی را اجرا کرده‌اند.

«پروین بهمنی» بانوی پژوهشگر موسیقی نواحی کشورمان، قطعاتی منتخب از موسیقی قشقایی را در جشنواره اجرا خواهند کرد. تمامی تنظیم‌های این کنسرت بر اساس اجرای فرم‌ها و ملودی‌های مناطق بومی ایل قشقایی است و «بهمنی» در هم‌خوانی و اجرای فرم‌ها حضور دارد. این کنسرت، اجرای کامل ملودی‌ها و آیین‌های موسیقایی منطقه قشقایی نیست، اما برگرفته از فرهنگ قشقایی و عشایری است که در این مناطق سکونت دارند. در همین روز «ژیوار شیخ‌‌الاسلامی» نیز برای بانوان به اجرای برنامه خواهد پرداخت. این مجموعه متشکل از دوبخش بوده که بخش اول آن به قطعات فارسی و بخش دوم به قطعات کردی اختصاص دارد، همچنین بخشی از این کنسرت‌ها شامل تکنوازی و گروه‌نوازی می‌شود. هنرمندانی چون شعله ممتحن (سنتور)، سوگل خجسته (نی)، شیوا عابدی (کمانچه) و صبا جمالی (قانون) به عنوان اعضای گروه در کنار «ژیوار شیخ الاسلامی» به هنرنمایی خواهند پرداخت.
 

• تلفیقی‌بازهای خوشحال

تلفیقی‌بازها نان شان در روغن است. فکرش را بکنید که همه گروه های موفق و با استعداد این حوزه قرار است در سالن برج آزادی (با همان وهم و تاریکی مطلق استیج اش) یکی پس از دیگری روی صحنه بروند و این برای علاقه‌مندانشان خوشایند است. اختصاص این سالن خاص به اجراهای تلفیقی، آن هم با اضافه شدن اجرای میلاد درخشانی، کاوه آفاق، حجت اشرف زاده و اشکان خطیبی (قلم را بچرخان) در کنار گروه‌های مشهور تلفیقی مثل بمرانی، کماکان، کیان پورتراب، کاکوبند و داماهی قطعا مهم ترین بخش جشنواره امسال را تشکیل می دهند. نکته قابل توجه این بخش جشنواره هم اجرای «آریا عظیمی نژاد» است که به قدری ناشناس و پرهیجان است که قطعا از جمله پرطرفدارترین کنسرت ها در این سالن خواهد بود. اجراهای موسیقی تلفیقی همه روزه در دو سانس 18:30 و 21 در سالن برج آزادی روی صحنه خواهند رفت.

•  هیجان در پاپ

حضور حامد همایون و اجرای نخستین کنسرت رسمی در یک سالن بزرگ قطعا و بدون شک مهمترین اتفاق بخش پرستاره پاپ در جشنواره است. حضور اکثریتی ستاره های پاپ در این بخش قطعا این بخش را به یکی از پرمخاطب ترین بخش های جشنواره بدل خواهد کرد ولی اجرای پدیده جدید موسیقی پاپ حامد همایون که تمام بلیت های این اجراها در کمترین زمان ممکن به فروش رفته است، شاید هیجان انگیزترین اجرای جشنواره سی و دوم باشد. حامد همایون 28 و 29 دی ماه در چهار سانس در سالن میلاد نمایشگاه روی صحنه خواهد رفت. حضور چهره هایی چون امید حاجیلی، سیامک عباسی، اشوان، زانیار خسروی و میثم ابراهیمی که برای نخستین بار اجرا در جشنواره را تجربه می کنند از دیگر نکات قابل توجه است.