موسیقی ما - در حالی که بسیاری معتقدند موسیقی کلاسیک متعلق به دنیای غرب است، نمی‌توان این را نادیده گرفت که این موسیقی بیش از هر چیز، میراث جهانی برای بشریت است. به همین خاطر است که اگر از دنیای غرب، بزرگانی چون باخ و بتهوون ظهور کرده‌اند، در شرق جهان نیز موسیقی‌دانان بزرگی چون چایکوفسکی و امیراف آثار گرانبهایی خلق کرده‌اند. در ایران نیز موسیقی‌دانان‌ کلاسیک بسیاری هستند که به گنجینه‌ی موسیقی کلاسیک جهان اضافه کرده‌اند. اما آهنگ‌سازان کلاسیک ایران تا چه اندازه در جهان شناخته‌شده هستند؟ ارکسترهای بین‌المللی و همچنین ارکسترهای ایرانی تا چه اندازه آثار آنان را اجرا کرده‌اند؟‌ این هنرمندان تا چه اندازه توسط مسئولان و متولیان فرهنگی حمایت شده‌اند؟‌ آهنگسازان ایرانی و خارج از کشور تا چه اندازه با یکدیگر تعامل داشته‌اند؟ و اصلاً چرا ارکسترهای ایرانی تمایل کمی به اجرای آثار آهنگ‌سازان ایرانی دارند؟
 
اینها پرسش‌هایی است که به آسانی نمی‌توان به آن‌ها پاسخ داد و نیاز به بحث‌های کارشناسی بسیاری دارد. اگرچه نمی‌توان این نکته را نادیده گرفت که عدم همکاری آهنگسازان و یا بازماندگان آنها برای در دسترس قرار دادن نُت‌ها، عدم وجود روند حفظ و اشاعه نت‌های موسیقی یا کتابخانه‌ای ملی که برای این آثار را جمع‌آوری کند، از عوامل اصلی به اجرا درنیامدن بسیاری از کارهای ارزشمند در عرصه موسیقی کلاسیک ایرانی شده است.
 
در این گزارش نگاهی به آثار آهنگ‌سازان بزرگ موسیقی کلاسیک ایران می‌اندازیم و به این پرسش پاسخ می‌دهیم که چه آثاری از آنان توسط ارکسترهای داخلی و خارجی اجرا شده است؟
 

• احمد پژمان

«احمد پژمان» بعد از اتمام تحصیلات خود در وین، در آکادمی موسیقی وین نزد اساتیدی چون توماس کریستین داوید، آلفرد اوهل، هانس یلینک موسیقی خواند. او در سال ۱۳۵۴ برای ادامه تحصیلات در مقطع دکترای آهنگسازی راهی دانشگاه کلمبیا (نیویورک) شد و نزد اساتیدی چون ولادیمیر اوساچوسکی، جک بیزن، بولانت آرل به تحصیل موسیقی پرداخت. او هم در زمینه‌ی موسیقی پاپ و هم در زمینه‌ی موسیقی فیلم آثار متعددی را خلق کرده است؛ اما آثار کلاسیک فراوانی نیز دارد که از جمله‌ی آن می‌توان به «اپرای جشن دهقان»، «اپرای دلاور سهند» و «اپرای سمندر» اشاره کرد که قبل از انقلاب در تالار وحدت اجرا شدند.
 
«کنسرتو برای ۹ ساز»، «راپسودی برای ارکستر»، «ناگهان رستاخیز»، «دیورتیمنتو» و «سرزمین دلاوران» از دیگر آثار اوست که منتشر شده است؛ اگرچه او نیز آثار بسیاری دارد که هنوز به مرحله‌ی انتشار درنیامده‌اند.  

• امانوئل ملک اصلانیان

امانوئل ملیک اصلانیان (موسیقی‌دان، آهنگساز، نظریه‌پرداز موسیقی کلاسیک و نوازنده‌ی پیانو)‌ علاوه بر آنکه آهنگ‌ساز بزرگی در ایران است، شاگردان بسیاری نیز تربیت کرده است که از جمله‌ی آنان می‌توان به رافائل میناسکانیان، پری پرکشلی، فوزیه مجد، فریدون ناصری، فرهاد فخرالدینی، فرشاد سنجری و ... اشاره کرد. او آهنگ‌ساز قدردیده‌ای است ؛ به شکلی که در سال ۱۹۵۳ در یک مجمع بین‌المللی موسیقی که در تهران تشکیل شد و در آن ۶۰ موسیقیدان شرکت کرده بودند، واریاسیون رقص ملیک اصلانیان به عنوان بهترین نمونهٔ موسیقی شرقی انتخاب شد و علاوه بر آن، آثار او بارها توسط ارکسترهای بزرگ جهان و ارکستر سمفونیک تهران به رهبری فرهاد مشکات، حشمت سنجری و علی رهبری اجرا شده‌است. باله پروانه، گلبانگ، برای ارکستر و گروه آواز جمعی، باله افسانه آفرینش و اوراتوریوی سپیده از کارهای برجسته صحنه‌ای اوست که همه آن ها در تالار رودکی در سال های پیش از انقلاب به اجرا درآمد.
 

• امین‌الله‌ حسین

امین‌الله آندره حسین، جزو مشهورترین موسیقی‌دانان ایرانی در جهان است و شاید او را بتوان نخستین آهنگساز پیشروی ایران دانست که آفریده‌هایش در رپرتوار ارکسترهای بین‌المللی قرار گرفته و به دفعات به اجرا درآمده است. او را می‌توان همانند گروه پنج به سرپرستی بالاکیرف در روسیه، ژان سیبلیوس در فنلاند، امانوئل اوفایا اسپانیایی، و بدریخ اسمتانا چکی را می‌توان در رده آهنگسازان رومانتیک ملی که احساسات میهن پرستانه در آفریده‌هایشان نمایان است، قرار داد.
 
اکثر آثار حسین بر روی صفحه‌های موسیقی از شرکت‌های بزرگ صفحه پرکنی از قبیل فیلیپس ضبط شده و موجود است. همچنین موسسه ماهور آلبوم‌های برگزیده آثار امین‌الله حسین را در ۲ سی دی روانهٔ بازار کرده است.
   

• بهزاد رنجبران

«بهزاد رنجبران» در دانشگاه ایندیانا به تحصیل موسیقی پرداخته است. او را می‌توان یکی از چهره‌های بین‌المللی موسیقی کلاسیک ایران در جهان دانست؛ برای مثال او جایزه‌های زیادی را به خاطر آثار خود دریافت کرده‌ است. چندی قبل مدرسه جولیارد برای مسابقه موسیقی خود کنسرتوی ویلن رنجبران را تعیین کرد. رنجبران این کنسرتو را برای نوازنده نوجوان آمریکایی، جاشوا بل نوشته است و در آن برداشت‌هایی از تحریرها و سبک نوازندگی کمانچه گنجانده است. همچنین مجموعه‌ای از آثار او که با الهام از داستان‌های شاهنامه ساخته شده با ارکستر سمفونیک لندن ضبط و به نام سه‌گانه ایرانی (پرشین تریولوژی) در خارج از ایران منتشر شده‌است.
   

• پرویز محمود

«فقر واقعی هنر و به ویژه موسیقی سمفونیک در ایران»؛ این دلیلی است که باعث مهاجرت پرویز محمود در سال 1328 به امریکا شد. تمام آثار او که فارغ‌التحصیل دانشگاه ایندیانا است و موضوع پایان‌نامه‌اش، «تئوری موسیقی ایرانی و ارتباط آن با روش غربی» در ایران مفقود است. تنها اثر موجود از او یک «کنسرتینو برای ویلن و ارکستر» است که توسط پژمان اکبرزاده در کتابخانه دانشگاه ایندیانا پیدا شد و همان زمان برای ضبط به منوچهر صهبایی در سوییس ارسال شد و این آهنگ‌ساز چون دیگر آثار آهنگ‌سازان ایرانی با هزینه‌ی شخصی‌اش با ارکستر فیلارمونیک پلوودیو در بلغارستان ضبط و منتشر کرد.  
 
«مرتضی حنانه» نیز به گردآوری آثار پراکنده محمود می‌پرداخت و آن‌ها را برای اجراء با ارکستر سمفونیک تهران که از سوی روبیک گریگوریان رهبری می‌شد، آماده می‌ساخت.
   

• ثمین باغچه‌بان

زندگی «ثمین باغچه‌بان» یکی از عجیب‌ترین زندگی‌های آهنگسازان‌ ایرانی است. فرزند جبار (مبدع آموزش به ناشنوایان) کودک که بود، پیانو دوست داشت؛ ولی به علت نبود پیانو در خانه و عدم توانایی مالی خانواده و از آن‌جا که مادرش ویولن داشت، مجبور به یادگیری ویلون شد؛ ولی ویلون مادرش هم به علت تعمیر نامناسب صدای مناسبی نداشته و مورد قبول هنرستان موسیقی نبود. از آنجا که می‌توانست ساز ابوا را از هنرستان قرض بگیرد در نهایت، این ساز را برگزید. او که در ترکیه تحصیل کرد؛ آثار سمفونیک بسیاری ساخت که از جمله‌ی آن می‌توان به «سوییت سمفونیک بومی‌وار» (برای ارکستر سمفونیک) اشاره کرد که در دهه‌ی 30 به رهبری فرشاد سنجری، رهبر میهمان ارکستر سمفونیک تهران به اجرا درآمد. این اثر در سه بخش و با الهام از چند ترانه محلی ایرانی آفریده شده‌است. «زال و رودابه»ی او نیز در در مراسم گشایش تالار رودکی (تالار وحدت) اجرا شد. «رنگین کمون» او نیز توسط نوازندگان ارکستر سمفونیک رادیو وین به رهبری توماس کریستین داوید ضبط و منتشر شده است.
 اما «ثمین» در حسرت اجرای بسیاری از کارهایش ماند. مهاجرت او به ترکیه سبب شد تا بسیاری از کارهای او،‌هیچ‌گاه فرصت اجرا و انتشار پیدا نکنند و این آثار تا سالیان زیاد به شکل پارتیتور در کتابخانه او باقی ماندند. پسر او (کاوه)، برای مدت چند سال در سال‌های حیات ثمین با او بر روی کارهای نوشته شده کار کردند و بعد از فوت او به صورت تکی به دنبال ضبط و ساخت این کارها برآمد.
تعدادی دیگر از آهنگ‌های نوشته شده توسط ثمین باغچه‌بان همچنان در اختیار خانواده او قرار دارد که هنوز اجرایی از آنها وجود ندارد. طبق گفته‌های کاوه باغچه‌بان این آهنگ‌ها به دلیل پیچیدگی که دارند و اینکه آیا ثمین باغچه‌بان آنها را کامل کرده یا هنوز قصد تغییر در آنها داشته، هنوز ساخته و منتشر نشده‌اند؛ اما انتظار می‌رود که در آینده منتشر شوند.
   

• حسین علیزاده

«حسین علیزاده» که چند بار هم نامزد جایزه‌ی گرمی شده است؛ اگرچه بیشتر آهنگ‌ساز و نوازنده‌ی برجسته‌ای در حوزه‌ی موسیقی اصیل ایرانی است؛ اما «نی‌نوا»  موجب شد که علیزاده در سطح بین‌المللی هم بتواند خود را بیشتر بشناساند. نی‌نوا دومین اثری بود که علیزاده برای ارکستر ساخت. پیش از نی‌نوا، یک سرود در همین سبک برای روز کارگر ساخته بود. هستهٔ اصلی نی‌نوا مربوط به سال ۱۳۵۶ می‌شود. او به دلیل علاقه به دستگاه نوا، از این دستگاه برای نوشتن این قطعه استفاده کرده و بعد روی آن کار کرده و آن را با ارکستر زهی ادغام کرده‌است.
 
نی‌نوا توسط ارکسترهایی ایرانی و غیرایرانی همچون ارکستر رودکی، ارکستر سمفونیک اوکراین و یک ارکستر فرانسوی به صورت زنده اجرا شده‌است. نخستین طرح‌های نی‌نوا در سال ۱۳۵۵ بر اساس دستگاه نوا در جشن هنر شیراز با هم‌نوازی سازهای ایرانی اجرا شد. با این فرق که شکل اصلی کار به‌طور کامل بر پایهٔ ردیف‌سازی و آوازی بنا شده بود. در سال ۱۳۶۱، همان طرح با تغییراتی اساسی از نظر محتوا و فرم، برای ارکستر زهی و نی تک‌نواز نوشته و در نهایت در تابستان ۱۳۶۲ با نام نی‌نوا (نوای نی) پخش شد.
   

• رضا والی‌

رضا والی (موسیقی‌دان و آهنگساز) هم‌اکنون عضو هیئت علمی دانشگاه کارنگی ملون است. او بخت این را داشته است که آثار ارکستری‌اش توسط ارکسترسمفونیک‌های متعددی همچون ارکستر سمفونیک پیتسبرگ، سمفونی سیاتل، پروژه سمفونی مدرن بوستون و… اجرا شود؛ آثار مجلسی‌اش نیز توسط گروه‌هایی نظیر آنسامبل کوارتتو لاتینوآمریکانو و کوارتت کرونوس اجرا شده‌است.
   

• شاهین فرهت

پدر «شاهین فرهت» از شاگردان درویش‌خان بود و به همین خاطر او از پنج‌سالگی فراگیری موسیقی را آغاز کرد و از سیزده‌سالگی شروع به نواختن پیانو کرد. او تا کنون بیش از ۸۰ اثر موسیقی در فرم‌های مختلف ساخته‌است که شامل سمفونی‌ها، کوارتت‌ها و کنسرتوها و چند قطعهٔ دیگر است. او بسیاری از این سمفونی‌ها را در خارج از کشور ضبط و در ایران منتشر کرده است. خودش می‌گوید: « دلیل ضبط آثارم در خارج از کشور این است که آن‌ها هم بهتر ضبط می‌کنند و هم ضبط کردن با کنسرت دادن فرق دارد. بسیاری از آثار من برای دفعه اول اجرا می‌شود و اگر دچار مشکل شود، همه می‌گویند کار را بد ساخته بود. چند کار را در ایران ضبط کردم که خوب درنیامد. اینجا کار میکس می‌شود و این روش درستی نیست. درحال حاضر هم در خارج از کشور دیگر به کارهای من آشنا هستند و آثارم را حتی بدون حضور من خیلی خوب اجرا می‌کند.»‌ اگرچه این آهنگ‌ساز انتقادات فراوانی به ارکستر سمفونیک دارد، اما برخی از آثار او نیز شامل سمفونی روح‌الله و خلیج فارس توسط ارکستر سمفونیک تهران اجرا شده است.
   

• علی رهبری

«علی رهبری» اگرچه بیش‌تر به عنوان یک رهبرِ بین‌المللی شناخته می‌شود که سکانِ هدایت بسیاری از ارکسترهای بزرگ دنیا را برعهده داشته و دستیاری «فون‌کارایان» را نیز انجام داده است؛ اما آثار آهنگ‌سازی او نیز توسط بسیاری از ارکسترهای معتبر دنیا اجرا شده است. قطعه «نوحه‌خوان»  و «خون ایرانی» او که حدود۵۰ سال پیش نوشته، ۴۵ سال پیش با ارکستر سمفونیک وین نخست در کنسرت هاووس و بعد در حضور رییس جمهور لتریش در سالن طلایی وین اجرا شد. همان زمان شرکت بتهوون این اثر را به همراه چند اثر دیگر از علی رهبری در ایران روی صفحه منتشر کرد. همچنین حدود چهار دهه‌ی قبل خون ایرانی (عرفان ایرانی) همراه با آثار چند آهنگ‌ساز ایرانی دیگر در شهر نورنبرگ آلمان ضبط شد و توسط  کلوسووم <لمان به بازار بین المللی وارد شد. 

سال گذشته نیز اجرای زنده پوئم سمفونیک‌ «مادرم ایران» در آنتالیا اجرا شد و «عرفان ایرانی» در شعر بوستون امریکا توسط ارکستر سمفونیک کنسرواتوار بوستون اجرا شد. 

از دیگر فعالیت‌های بین‌المللی این آهنگ‌ساز می‌توان به اجرای نوحه خوان  کنسرتو ویولن، اجرا در وین و پراگ، خون ایران برای کوارتت اجرا دروین، خون ایرانی و یا عرفان روی نت سل برای ارکستر بزرگ ، اجرا در وین و نورن برک، و بوستون، نیمه  ماه برای سیاهان افریقا اجرا در یوهانس بورگ ، کیپ تاوون، و اکقر شهر های افریقای جنوبی، بیروت برای ۹ فلوت اجرا در وین ، لندن زالسبورگ و مکزیک ، اکثر شهر های اروپا، قدرت فلامنکو ، در ۱۰ قسمت به مناسیت ده سالگی ارکستر فیلهارمونیک مالاگا ، ۳ بار اجرا در مالاگا، موزیکال اکستازی ( خواهر انجلیکا )  اجرا در بروکسل و ضبط سی دی برای کوخ  آلمان، موزیکال اکستازی ( مستر جانی) اجرا در بروکسل و ضبط سی دی  یرای کوخ المان، پوئم سمفونیک مرشد  برای تنور روی اشعار فردوسی ضبط برای ناکسوس، نوحه خوان تنظیم برای ساکسوفون  و ضبط برای ناکسوس،‌ سمفونی زرتشت  برای تنور ، کر ، ارکستر سمفونیک ، بزودی ضبط برای ناکسوس.​
   

• علیرضا مشایخی

علی‌رضا مشایخی نخستین آهنگ‌سازی است که به شکل گسترده‌ای، پیام‌آور نوگرایی در موسیقی ایران است و احتمالاً اول کسی بوده که موسیقی ایرانی به سبک الکترونیک ساخته‌است.  او سال‌ها قبل با همراهی «فریماه قوام صدری» ارکستر موسیقی نو را تشکیل داد و به همین خاطر بخش اعظمی از آثارش توسط این ارکستر اجرا شده است. علاوه بر آن، آثار او  بیش از چهل سال است که در داخل و خارج از ایران اجرا می‌شوند.
   

• فرهاد مشکات

«فرهاد مشکات» (موسیقی‌دان، رهبر ارکستر و آهنگساز ایرانی‌تبار) در خارج ایران از حضور کسانی چون  «هنری کاول» (تئوری موسیقی، هارمونی و کنترپوان) و «ریچارد مکس ویل» (موسیقی الکترونیک) بهره برد. او ۶ سال نیز در ایتالیا ماند و در این مدت آهنگسازی چند فیلم مستند را انجام داد. یکی از این فیلم‌ها به نام «داستان تانکردی» در جشنواره ونیز ۱۹۶۶ جایزهٔ ویژه موسیقی متن را برای مشکات به ارمغان آورد.
   

• فرید عمران

«فرید عمران» رشته‌ی آهنگ‌سازی را در کنسرواتوار لندن تحصیل به پایان رسانده است. او در آنجا در کنار استادان و موسیقیدانان برجسته‌ای چون نورمن دموث، جان مک کیب، استاد کالج مورلی، پروفسور لارنس لئونارد کار کرده‌است. موسیقی فرید عمران ترکیبی هنرمندانه از هارمونی و فضای مدرن و نغمه وها ملودی‌های شرقی ست؛ که تأثیر گرفته از زندگی آهنگساز در میان اقوام و مطالعهٔ دقیق هنر غرب است. بخش قابل ملاحظه ای از آثار او در حادثهٔ آتش‌سوزی منزلش خاکستر شدند؛ با این وجود بسیاری از کارهای فرید عمران در ایران و خارج از آن به اجرا درآمده‌اند. از جملهٔ آثارش می‌توان مجموعهٔ والس‌ها (دو کتاب)، پرلود‌ها، سوییت نغمه‌های ایرانی، سوییت برای ارکستر زهی، سوییت سمفونیک شیخ صنعان، چند فانتزی، تریوی پیانو، مجموعه آوازهایی برای سوپرانو و تنور و باز سازی چند ترانهٔ فولکلور نام برد. مجموعه دستچین آثار پیانو او در دو لوح فشرده توسط هوشیار خیام اجرا شد و در آذر نود و هفت در دسترس قرار گرفت.
   

• فوزیه مجد

 «فوزیه مجد» در سال‌های پایانی دههٔ ۱۳۲۰، برای تحصیل موسیقی به انگلستان رفت و در مدرسه «مورتون هال» مشغول به تحصیل شد. او اولین اثر آهنگسازی حرفه‌ای خود را در سن ۱۵ سالگی به سفارش مدرسه «مورتون هال» ساخت که در استودیوی کمپانی معروف «هیز مسترز وویس» ضبط شد و روزنامه «لیورپول دیلی پست ‏او را جوانی با آینده‌ای چشمگیر دانست.
 
او علاوه بر آثار کلاسیک، پژوهش‌های بسیاری نیز در زمینه‌ی موسیقی نواحی ایران دارد؛ برخی از آثار او از جمله «نفیرنامه»، «سه ساخته برای پیانو: پایکوبی در دهکده سونات رومانتیک نمایشی»، «ایرانا برای ستاره‌ها: گفتگو ۸۸ برای پیانو»، «پرما برای پیانو»، «شب کوک» و «سوئیت ایرانی برای پیانو» و مجموعه موسیقی نواحی‌هایش در ایران منتشر شده است.
   

• لوریس چکناواریان

«لوریس چکناواریان» آهنگساز، رهبر ارکستر، نویسنده و نقاش ایرانی را می‌توان یکی از مهم‌ترین چهره‌های موسیقی کلاسیک ایران در دنیا دانست. او اگرچه به نسبت بسیاری از آهنگ‌سازان ایرانی، آهنگ‌ساز خوش‌اقبال‌تری محسوب می‌شود که آثارش تاکنون در بسیاری از ارکسترهای دنیا اجرا شده، اما آثار فراوانی چون «اپرای رستم و اسفندیار»، «ضحاک»، «سیاوش»، «شمس و مولانا» و ... دارد که تاکنون توسط هیچ ارکستری اجرا نشده است.
 
اولین اثر چکناواریان، اندکی پس از فارغ‌التحصیلی‌اش از آکادمی موسیقی وین در اتریش منتشر شد. آثاری مثل «چهار اثر برای پیانو» و همچنین «باله فانتاستیک برای سه پیانو و سازهای کوبه‌ای». همچنین تا کنون بیش از ۱۰۰ اثر از این آهنگساز با لیبل‌هایی مانند آرسی‌ای، فیلیپس، امی و ای‌اس‌وی منتشر شده ‌است. «چکناواریان» همچنین در سال ۱۹۷۵ با کمپانی RCA قراردادی برای انتشار انحصاری آثار خود امضا کرد. او از سال ۱۹۸۹ تا یازده سال توانست از طریق ایستگاه رادیو تلویزیون اتریش و کمپانی صفحه پرکنی انگلیس آثار خود را به مردم سراسر جهان معرفی کند. از جمله آثار او که اجرا شده، می‌توان به اپرای «پردیس و پریسا» اشاره کرد که در کشورهایی چون انگلستان، آمریکا و ارمنستان اجرا شده است.
 
چکناواریان نخستین آهنگسازی است که روی «رستم و سهراب» کار کرده و این اثرش در صحنه‌‌های بین‌المللی اجرا شده است. اثر «کوروش کبیر» او نیز توسط ارکستر سمفونیک لندن و ارکستر ویسز ضبط شده است.  
   

• محمد تقی مسعودیه

«محمد تقی مسعودیه» را «پدر اتنوموزیکولوژی ایران» می‌دانند؛ او رسالهٔ دکترای خود را در سال ۱۳۴۷ با عنوان «آوانویسی دستگاه شور و تجزیه و تحلیل آن» در کشور آلمان منتشر کرد؛ مسعودیه ۲۲ قطعه موسیقی خلق کرده ‌است که بسیاری از آنان توسط ارکستر سمفونیک تهران اجرا شده است. علاوه بر آن موسسه‌ی «ماهور» قطعات بسیاری از او را به انتشار درآورده است.
   

• مرتضی حنانه

بیش‌تر مخاطبین «مرتضی حنانه» را به خاطر موسیقی فیلم‌هایش از جمله «هزاردستان» می‌شناسند؛ اما او در سال 1328 به همراه غلام‌حسین غریب، حسن شیروانی و جلیل ضیاءپور، نشریه فرهنگی و پیشرو «خروس جنگی» را بنیاد گذاشتند و می‌خواستند سنگر محکمی برای دفاع از نظرات خود در برابر سنت‌پرستان به وجود آورند. ضمن آن‌که بزرگ‌ترین مشغله‌ی ذهنی این آهنگ‌ساز، چندصدایی کردن موسیقی ایران بود و کوشش‌هایش در این زمینه او را به ابتکار هارمونی زوج رسانید که البته مورد پذیرش همه موسیقی‌دانان قرار نگرفت. با همه‌ی اینها، او نیز آثار اجرا نشده‌ی بسیاری دارد که از جمله‌ی آن می‌توان به اوراتوریوی بزرگ La Persia یا ایران (در ۱۲ قسمت برای ارکستر سمفونیک و کُر) اشاره کرد.
 
«سوییت شهر مرجان» اما در فاصله‌ی کوتاهی از نگارشش با ارکستر سمفونیک تهران اجرا شد. در سال ۱۳۳۲ که جشن هزاره ابن سینا برگزار شد نیز حنانه توانست آثار خود را در حضور شرق‌شناسانی که برای شرکت در جشن دعوت شده بودند با هم‌سُرایی و ارکستر سمفونیک اجرا کند. از آن طرف در سال ۱۳۴۵ بنا به دعوت یونسکو به «تریبون انترناسیونال آهنگسازان رادیو و تلویزیون» اعزام شد و در آنجا قطعاتی از «ارتوریو» اثر خود را اجرا کرد که از رادیوی ایرلند و سوئیس پخش شد.
 
وی در جشنواره شیراز قطعه «کاکوتی» را با ارکستر مجلسی تلویزیون اجراء کرد که موفّق به دریافت جایزهٔ «گراند مانسیون اسپسیال» گشت. در جشنواره دوّم نیز، قطعه «کاپریس برای پیانو و ارکستر» او به رهبری فرهاد مشکات اجرا شد. این اثر یک بار دیگر با ارکستر سمفونیک تهران و رهبری فریدون ناصری در سال ۱۳۶۹ و ارکستر مجلسی تلویزیون ملّی ایران در سال ۱۳۴۷، اجرا اما ضبط نشد؛ اما در نهایت به دلیل هیچ‌کدام از اجراهای این اثر مورد تأیید او قرار نگرفت (به نقل از خودش، درد بزرگ تکنیک اجرایی مانع آن بود) آن را «کاپریس لعنتی» نام نهاد.
   

• مهران روحانی

«مهران روحانی» یکی از برجسته‌ترین آهنگسازان ایرانی است. تنها استاد او تا قبل از ورود به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، پرویز مسرور بود که دروس اولیه تئوری و ساز را به او آموخت. او در سال ۱۳۵۱ موفق به کسب درجه لیسانس با رتبه ممتاز از دانشکده هنرهای زیبا شد و بعد از چندی برای ادامه تحصیل عازم کشور انگلستان شد و در کالج سلطنتی موسیقی این کشور در شهر لندن تحصیل آهنگسازی را ادامه داد.
 
روحانی در پاییز سال ۱۳۵۷ و بعد از پایان تحصیلات آهنگسازی به ایران بازگشت و در دانشکده هنرهای زیبا و هنرستان عالی موسیقی به تدریس پرداخت. چندی قبل ارکستری در لندن اثر یکی از آهنگسازان برجسته ایرانی را برای اولین بار اجرا کرد. مهران روحانی سیمفونیتا سینتتیکال را سال‌ها پیش نوشته بود. این اثر پس از سه دهه توسط ارکستر داکلندز سیمفونیا اجرا شد.
 
آلبوم موسیقی «سه اثر برای پیانو» به آهنگسازی «مهران روحانی» و نوازندگی «نیسان روحانی» نیز توسط انتشارات هرمس به بازار آمده است. «باله روز ششم» نیز از این آهنگساز بعد از چهل سال از خلق آن توسط ارکستر فیلارمونیک صوفیه به رهبری اسلاویل دیمیتروف اجرا شد. فانتزی اورتور «پل» نیز توسط ارکستر سمفونیک تهران به رهبری «شهرداد روحانی» اجرا شده است.
   

• نادر مشایخی

«نادر مشایخی» در دانشگاه موسیقی وین درس خوانده است. او در سال ۲۰۰۱ «آنسامبل وین ۲۰۰۱» را تشکیل داد و از همان سال‌ها رهبری گروه‌هایی چون وین ۲۰۰۱ و کاپلا کوندورتا و همکاری با هنرمندانی چون «هانا شیگولا» را آغاز کرد و تعدادی از آثار خود را نیز در این ارکستر به اجرا در آورد.
 
در سال ۱۳۸۵ در فستیوال موسیقی وین -یکی از معتبرترین فستیوال‌های موسیقی- از نادر مشایخی تقدیر شد. در این مراسم که با نمایش اجرای دو اثر از جان کیج (قطعه ۴ و ۷) در تهران و اثری از مشایخی با عنوان «استخوان ایشانگو» همراه بود، «فرانک شفر» درباره‌اش گفت: «در بیست سال گذشته بهترین اجرای آثار کیج را در تهران شنیدم. فیلم‌های من بعد از آشنایی با نادر مشایخی با یک تحول روبرو شده و در حال حاضر ترجیح می‌دهم موسیقی ایشان را بشنوم.»
   

• هرمز فرهت

«هرمز فرهت» اگرچه آهنگ‌ساز بزرگی است؛ اما در جهان بیشتر به عنوان یک موسیقی‌شناس معروف است. او که دکترای خود را از دانشگاه یو.سی.ال. ای دریافت کرده است؛ از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۵ رئیس «دانشکده موسیقی دانشگاه دوبلین» بود و نوشته‌هایش در نشریات جهانی مانند «فرهنگ موسیقی گروز» و «دانشنامه ایرانیکا» به چاپ رسیده‌اند.
 
پایان‌نامه دکترای هرمز فرهت با عنوان «مفهوم دستگاه در موسیقی ایران» سالها بعد، در ۱۹۹۰ توسط انتشارات دانشگاه کمبریج در بریتانیا به چاپ رسید که از مهمترین نوشته‌ها دربارهٔ موسیقی ایرانی به زبان انگلیسی است. 
   

• هوشنگ استوار

«هوشنگ استوار» یکی از ناشنیده‌ترین آهنگ‌سازان ایرانی است که آثار کمتری از او توسط موسیقی‌ دوستان ایرانی شنیده شده است. هوشنگ استوار، موسیقى را از اولین سال‌هاى زندگیش شنیده است. خانواده مادرش ـ مین باشیان‌ها ـ همگى از اولین تحصیلکرده‌هاى ایرانى در کنسرواتوارهاى مهم و معتبر جهان بودند و پدرش، نیز شاگرد محمودخان مفخم الممالک بوده است. او قطعات کلاسیک بسیاری نوشته؛ اما به گفته‌ی «علیرضا میرعلی‌نقی» که استاد عالى هارمونى در هنرستان و دانشگاه بوده و بهترین موسیقیدان‌هاى امروز ایران به شاگردى او افتخار می‌کنند، سال‌هاى سال در هتل ریتس و کافه نادرى و ... یعنى مراکزى که مخصوص اوقات فراغت طبقه فرهیخته و مرفه و روشنفکران تهران بود، نوازنده پیانو و عضو ارکسترهایى بوده که موسیقى جز و بلوز و قطعات معروف موسیقى رومى را مى‌نواختند. شاید به همین خاطر است که ارکستر سمفونیکى که اجراى قطعات برامس و بتهوون و موتسارت در تهران را فریضه واجب خود می‌داند، به آثار استوار ودیگر آهنگسازان ایرانى نظیر ملیک اصلانیان، که بیشترشان با حقوق معلمى و با اعتقاد تمام، براى پیشرفت موسیقى در ایران زحمت مى‌کشیدند، اعتنایى نکرده‌اند؛ در این میان البته «فریده بهبود» - همسر او و پیانست برجسته- تعدادی از آثار او را اجرا کرده است؛ شاید به همین خاطر است که او می‌گوید: «در کشور ما طرز برخورد با موسیقى غربى به هیچ وجه از راه درست وصحیح نبود و برداشت درست از فرهنگ غرب نبوده و اشتباهاً فکر مى کنیم که موسیقى غرب فقط بتهوون و واگنر است. در حالى که قسمت موسیقى تفریحى‌شان براى غربى‌ها خیلى جدى است.»
   

• هوشنگ کامکار

«هوشنگ کامکار» از معدود آهنگ‌سازانِ کلاسیک ایران است که به موسیقی ایرانی نیز آگاهی کامل دارد. او پس از آنکه در رشته‌ی آهنگسازی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد؛ به کنسرواتوار سانتاچی چیلییای رم رفت و به تحصیل کنترپوان و فوگ پرداخت و درجه کارشناسی موسیقی را در ایالات متحده آمریکا از دانشکده سانفرانسیسکو دریافت کرد. او به مدت ۱۰سال در دانشگاه هنر به تدریس موسیقی پرداخت و مدیریت گروه موسیقی این دانشگاه را به مدت ۶ سال (از سال ۱۳۷۲ تا سال ۱۳۷۸) عهده‌دار بود.

«دور تا نزدیك»، «پوئم سمفونی خرمشهر و حلبچه»، «منظومه سمفونیك مولانا»، «شباهنگام»، «كوچ بنفشه‌ها»، «خورشید مستان»، «سروكی دل»، «محاق»، «در گلستانه»، «بهاران آبیدر»، «بر تارك سپیده»، «به یاد حافظ»، «سماع مجلسیان»، «سماع ضربی‌ها»، «باله شهرزاد»، «كوچه چوارباخ»، «باغ‌های پژمان»، «پوئم سمفونیك كردی» ، «هیچ در هیچ» و «شباهنگام» را می‌توان از آثار آهنگسازی او برشمرد. بسیاری از این آثار توسط ارکسترهای داخلی و خارجی به اجرا درآمده‌اند؛ برای مثال «آواز صلح» در بسیاری از ارکسترهای مشهور دنیا (سه بار در کانادا) اجرا شده است.  «بهاران آبیدر» نیز که نام آلبومی است با آواز شهرام ناظری و بیژن کامکار که آهنگسازی آن را هوشنگ کامکار بر عهده داشته و در سال ۱۳۶۵ برای اولین بار منتشر شده و به همراه آثار دیگری چون کنسرتینو برای کمانچه، کنسرتینو برای سنتور و ... توسط ارکسترهای معروف جهان به اجرا درآمده است.. سمفونی مولانا نیز توسط ارکستر سمفونی جوانان شهر دوسلدورف آلمان اجرا شده است. همچنین تعدادی از آثار او توسط گروه «ژاو» به سرپرستی «سیاوش کامکار» اجرا شده است؛ اما او را می‌توان از معدود آهنگ‌سازانِ کلاسیکی دانست که آثارش چندین بار در سالنِ معتبری چون «آلبرت هال لندن» نیز اجرا شده است. بختی که نصیبِ کمتر آهنگ‌سازی در ایران شده است.