موسیقی را باید از دوران کودکی آموخت

گفت‌وگو با کیاوش صاحب‌نسق، آهنگساز؛

موسیقی را باید از دوران کودکی آموخت

موسیقی ما - پویا عباسپور: کیاوش صاحب‌نسق، آهنگساز ایرانی که متولد سال 1347 تهران است، تئوری موسیقی و سُلفژ را نزد شریف لطفی و دوره‌های هارمونی فشرده را نزد علیرضا مشایخی و آشنایی با ساز سه‌تار و ردیف را نزد مسعود شعاری و حسین علیزاده فرا گرفته است. وی تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه موسیقی گراتس اتریش در رشته آهنگسازی و تئوری موسیقی نزد پروفسور «بآت فورر» (Beat Furrer) تکمیل کرد و فعالیت در زمینه آهنگسازی را شروع کرد.

از جمله کارهای وی می‌توان به برگزاری کنسرت «نوای ایران» در سال ۲۰۰۲ برای کوارتت زهی آثار آهنگسازان ایران، موسیقی فیلم «Outer Space» ساخته پتر چرکاسکی، برنده جایزه فستیوال بین‌المللی فیلم گراتس، موسیقی آرم تریلر فستیوال بین‌المللی فیلم «۹۹Viennale » در وین اشاره کرد.

او در فستیوال بین‌المللی موسیقی مدرن اتریش سال ۲۰۰۰ Musik Protokoll با قطعه «لحظه منجمد شده» شرکت کرد و برنده جایزه موسیقی شهر گراتس در سال ۲۰۰۱ شد و در فستیوال بین‌المللی موسیقی مدرن اتریش ۲۰۰۲ Hoergaenge نیز با قطعه «Memento» شرکت کرد.

صاحب نسق در تابستان ۲۰۰۲ در رشته آهنگسازی و تئوری موسیقی با درجه ممتاز با موضوع پایان‌نامه «میکروتونالیته در موسیقی ایران» و بررسی نظریات مختلف در باب اندازه‌گیری فواصل در موسیقی ردیف، فارغ التحصیل شد و به دنبال ترجمه کتب متعدد در باب موسیقی میکروتونال، شیوه‌های نوین اجرایی در سازهای اروپایی و آشنایی کودکان با ارکستر را در دستور کار خود قرار داد.

وی همچنین برنده بورسیه بزرگ آهنگسازی اتریش ۲۰۰۳ است. قطعه memento Ia برای ۱۲ نوازنده که توسط آنسامبال Klangforum Wien گراتس اجرا شد، از دیگر کارهای او است.

حضور در پروژه Klangwege ۲۰۰۳ که پروژه‌ای مشترک بین گراتس ۲۰۰۳ بود؛ پاییز اشتایری و دانشگاه موسیقی و هنر گراتس در ۱۱ نوامبر ۲۰۰۳ از دیگر افتخاراتی است که وی در دوره کاری خود به دست آورده است.

پایه‌گذاری انجمن «نوای ایران» با هدف معرفی موسیقی ایران در اتریش به عنوان بخش دیگری از کارهای وی است.

روزنامه «آسیا» گفت‌وگویی با این آهنگساز ایرانی ترتیب داده است که این گفت و گو برای بازنشر در اختیار «موسیقی ما» قرار گرفته و در ادامه آن را می‌خوانید:‌

* مطلع شدیم در سال 2001 شما برنده جایزه موسیقی گراتس شدید. درباره این جایزه و حضورتان در اتریش توضیح دهید.

این جایزه، جایزه‌ای است که هر ساله از طرف شهرداری گراتس به هنرمندانی در حوزه های مختلف هنری بابت کارهایی که در شهر گراتس انجام داده اند تعلق می‌گیرد و من افتخار این را داشتم که این جایزه را به خاطر اجرای زیاد آثار آهنگسازی‌ام گرفتم.

از سال 1995 تا سال 2001 که من تحصیلم را در آن شهر شروع کردم، بیش از 50 کار از من اجرا شد که این مسئله باعث بالا بردن وجهه هنری آن شهر می‌شود. این امر برخلاف ایران است که ما اعتباری در قبال تخصص و عملکردمان دریافت نمی‌کنیم.

اختصاص اینگونه جوایز خیلی با ارزش است و به آدم برای اجرا و کارهای بیشتر دلگرمی می‌دهد.
من دو سال بعف بورسیه وزارت فرهنگ و هنر اتریش را برای آهنگسازی بردم که یک سال پول زندگی من را بدون هیچ چشمداشتی پرداخت می‌کرد که من صرفا آهنگسازی کنم و اینگونه توجهات از طرف دولت تاثیر بسیار زیادی در روند پیشرفت هنر یک کشور دارد.

شما موسیقی فیلم هم کار کردید و در فستیوال‌های مختلفی هم حضور داشتید؛ از جمله فستیوال بین‌المللی «Vinnale 99» و فستیوال مدرن اتریش. در این باره توضیح دهید.

اولین تجربه موسیقی فیلم خارج از کشور برای من، یک آنونس 1 دقیقه‌ای برای فستیوال وین بود که دوست فیلمساز اتریشی پتر چرکاسکی آنونس را برای من آماده کرد و من موسیقی آن را کار کردم و از آنجا کارهای موسیقی فیلم خارجی من شروع شد و در ایران هم کارهایی ساختم، مثلاً برای فیلم آقای فرشاد فداییان که مستندساز است .

بعد از بازگشت من به ایران، در سال 2007 در پاریس یک آنسامبل معاصر هلندی کاری برای سه‌تار و ارکستر به من پیشنهاد دادند که سه‌تار آن را مسعود شعاری نواخت و این آنسامبل قطعه‌ای به نام «کَوَن» (طلسم، جادو) در اپرا باستی پاریس توسط خود ما اجرا شد.

از فعالیت های دیگر من، پایه گذاری ارکستری به همراه رهبر ارکستر کرواسی به نام «رود زمان» بود که امسال (سال 2014) دهمین سال تاسیس این ارکستر خواهد بود و امیدواریم که بتوانیم از آهنگسازان ایرانی در اجرای کنسرت مناسبتی آن استفاده کنیم.

* شما همچنین اقدام به تشکیل آموزشگاه موسیقی کردید. هدف شما از این کار چیست؟

اولاً تصمیم گرفتیم که اینجا را به عنوان یک مدرسه نام گذاری کنیم و هدف از این نام‌گذاری این بود که در تمامی اتاق‌های این مجموعه از استادان جوان و موثر که با همدیگر ارتباط داشته باشند بهره ببریم .سیستم آموزشی سالم به نظر من سیستمی است که بدون وقفه از سن پایین شروع شود و ما می‌دانیم که بهترین زمان یادگیری از سنین پیش از دبستان است.
دوست داریم به کسانی که علاقه به یادگیری موسیقی در زمینه نواختن ساز و یا آواز و آهنگسازی در ژانر اصیل ایرانی و الکترونیک دارند کمک کنیم تا بتوانند با روحیه یادگیری بالا به درجات بالاتر برسند.

* این آموزشگاه به طور مشخص در چه زمینه هایی فعالیت دارد؟

از آنجایی که رشته ی تخصصی من آهنگسازی است، اهمیت دروس نظری برای من خیلی مهم بود. اگر یک هنرجو درست نشنود و شنیده خود را نتواند درست دیکته کند (سُلفژ) هیچ‌وقت نمی‌تواند با تئوری که می‌خواند ارتباط برقرار کند و نمی‌تواند آن را بر روی سازی که دست می‌گیرد عملی کند. به همین خاطر این مجموعه نسبت به مجموعه‌های دیگر حسن برتری در قالب یادگیری نظری و بخش تئوری را دارد و این از الفبای موسیقی شروع شده تا آهنگسازی و بخش هارمونی و مبانی بنیادی ادامه پیدا می‌کند.
ما در اینجا تلاش کردیم از کسانی که خودشان صاحب کتاب هستند دعوت به همکاری کنیم .مثلاً در شاخه تاریخ موسیقی بنده خوشحالم که آقای حسین یاسینی مولف کتاب «درک و دریافت» با ما همکاری می‌کنند.
همچنین ما مفتخریم که می‌توانیم موسیقی کودک را هم از همان سنین پایین که بهترین سنین یادگیری است در این مجموعه داشته باشیم.

* درباره آثاری که از شما به چاپ رسیده صحبت کنید.

در زمستان سال 1378 دو کار از من به نام‌های «لالایی زیر آوار» قطعه‌ای برای زلزله رودبار و «...و اینجا در سکوت» بداهه‌نوازی‌های پیانو به چاپ رسید.

در سال 2004 نشر هرمس «لحظه‌ها»، قطعاتی برای پیانو را از من منتشر کرد و در پاییز 1388 مجموعه 2 سی‌دی «زرمان» (سه قطعه برای ارکستر و سه قطعه برای سولو) از سوی «آوای باربد» به انتشار رسید. همچنین در شهریور سال 1391 قطعاتی برای ارکستر آکوستیک و الکتروآکوستیک، باصدای احمد شاملو توسط «آوای خورشید» با نام «وَرَن» از من منتشر شد.
یک مجموعه موبایل بداهه‌نوازی قرار است از من به چاپ برسد که مجموعه ویدئویی است که بخش جالب آن این است که تمامی لحظات بداهه من با موبایل ضبط و تصویربرداری شده است و خاصیت این مجموعه این است که تمام لحظاتی که در آن اتفاق می‌افتد واقعی هستند.

* در پایان اگر مطلبی هست بفرمایید.

امیدوارم این مرکز آموزشی که با همت دوستان از جمله سرکار خانم مریم شریف‌زاده و کیان صاحب‌نسق که در برپایی این مجموعه نقش بسیار مهمی داشتند تاسیس شده، صرفاً مکانی برای یادگیری علاقه‌مندان به موسیقی باشد و آنهایی که به ما اعتماد می‌کنند، ما را امین خود بدانند تا آنها را به درجاتی که شایسته ی آنهاست برسانیم. این اصلاً شعار نیست، بلکه امید من است. من خیلی علاقه‌مندم که از همکاران خودم هم دعوت کنم تا اگر نقد یا کنسرت پژوهشی یا هر چیز مشابه آن هست را در کنار هم در این مجموعه داشته باشیم.

تاریخ انتشار : پنجشنبه 7 شهریور 1392 - 18:24